Cambios

Busca en cnbGuatemala con Google

sin resumen de edición
Línea 8: Línea 8:  
#E maxtak una’tob’ uk’anpesob’ ub’ijrar ojronerob’ tama uyojroner ob’. Una’ta utz’ijb’ob’ yi o’jronob’ tamar taka inte’ janb’yarir.
 
#E maxtak una’tob’ uk’anpesob’ ub’ijrar ojronerob’ tama uyojroner ob’. Una’ta utz’ijb’ob’ yi o’jronob’ tamar taka inte’ janb’yarir.
   −
== ==
   
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
Una’tanwa’r uyokir utz’ijb’anar, uk’ani ukansena’r kochwa’ uk’ani tz’ijb’ab’ir e ojroner Ch’orti’.  
 
Una’tanwa’r uyokir utz’ijb’anar, uk’ani ukansena’r kochwa’ uk’ani tz’ijb’ab’ir e ojroner Ch’orti’.  
Línea 728: Línea 727:     
Ajk’un una’tob’ me’yra ojronerob’, tya’ ak’anpespa e ojronerob’ ira.  
 
Ajk’un una’tob’ me’yra ojronerob’, tya’ ak’anpespa e ojronerob’ ira.  
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
+
 
 
E ajkanwa’r ukani e intya’ch intya’ch uyokir e k’ab’ob’ xe’ ma’chi kawira.
 
E ajkanwa’r ukani e intya’ch intya’ch uyokir e k’ab’ob’ xe’ ma’chi kawira.
+
 
 
Una’ta uche e me’yn taka e ojronerob’ xe’ ma’chi kawira.  
 
Una’ta uche e me’yn taka e ojronerob’ xe’ ma’chi kawira.  
    
Ukani utz’ijb’a e ojronerob’ tya’ uk’anpes e k’ab’ob’ xe’ ma’chi kawira.  
 
Ukani utz’ijb’a e ojronerob’ tya’ uk’anpes e k’ab’ob’ xe’ ma’chi kawira.  
 
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (81).png|right|250px]]
 
Ukani upejku’t yi utz’ijb’a e k’ab’a’rirob’.  
 
Ukani upejku’t yi utz’ijb’a e k’ab’a’rirob’.  
    
Kach’ujki’k e me’yn ira:
 
Kach’ujki’k e me’yn ira:
  −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (81).png|center|250px]]
      
Kawari’k tuk’a war uchob’  
 
Kawari’k tuk’a war uchob’  
    
e pakab’ob’ xe’ turu tama e me’yn tichan.
 
e pakab’ob’ xe’ turu tama e me’yn tichan.
+
 
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
+
<div style="width:40%; margin:1em auto 1em auto">
 
<div style="width:50%; float:left;">
 
<div style="width:50%; float:left;">
 
<poem>
 
<poem>
Línea 756: Línea 753:  
</div>
 
</div>
 
<div style="width:50%; float:right;">
 
<div style="width:50%; float:right;">
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (82).png|right|150px]]
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (82).png|right|100px]]
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
Línea 814: Línea 811:     
<center>'''Kach’ujki’k kochwa’ turu uyokir e aras ojroner ira.''' </center>
 
<center>'''Kach’ujki’k kochwa’ turu uyokir e aras ojroner ira.''' </center>
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
+
<div style="width:40%; margin:1em auto 1em auto">
<div style="width:50%; float:left;">
+
<div style="width:30%; float:left;">
 
<poem>
 
<poem>
 
inxana  
 
inxana  
Línea 825: Línea 822:  
</poem>
 
</poem>
 
</div>
 
</div>
<div style="width:50%; float:right;">
+
<div style="width:70%; float:right;">
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (84).png|right|175px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (84).png|right|175px]]
 
</div>
 
</div>
Línea 948: Línea 945:     
<center>'''Kach’ujki’k kochwa’ twa’ kak’anpes j, k’, k, t, p, s, x, w, etc.'''</center>
 
<center>'''Kach’ujki’k kochwa’ twa’ kak’anpes j, k’, k, t, p, s, x, w, etc.'''</center>
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto; clear:both">
+
<div style="width:40%; margin:1em auto 1em auto; clear:both">
<div style="width:50%; float:left;">
+
<div style="width:30%; float:left;">
 
<poem>
 
<poem>
 
Xana  
 
Xana  
Línea 962: Línea 959:  
</poem>
 
</poem>
 
</div>
 
</div>
<div style="width:50%: float:right; padding-top:3em">
+
<div style="width:70%: float:right; padding-top:3em">
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (88).png|right|250px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (88).png|right|250px]]
 
</div>
 
</div>
Línea 993: Línea 990:     
<center>'''Kach’ujki’k kochwa’ twa’ ak’anpes tara achekta kora tz’ijb’ayaj.'''</center>  
 
<center>'''Kach’ujki’k kochwa’ twa’ ak’anpes tara achekta kora tz’ijb’ayaj.'''</center>  
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
+
<div style="width:40%; margin:1em auto 1em auto">
<div style="width:50%; float:left;">
+
<div style="width:30%; float:left;">
 
<poem>
 
<poem>
 
'''in'''xuri Ø  
 
'''in'''xuri Ø  
Línea 1004: Línea 1001:  
</poem>
 
</poem>
 
</div>
 
</div>
<div style="width:50%; float:right;">
+
<div style="width:70%; float:right;">
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (90).png|right|175px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (90).png|right|175px]]
 
</div>
 
</div>
Línea 1071: Línea 1068:  
<center>'''Tara achekta kora ojronerob’ tya’ </center>
 
<center>'''Tara achekta kora ojronerob’ tya’ </center>
 
<center>'''kak’anpes tuno’r uyokir e ojronerob’ ira:''' </center>
 
<center>'''kak’anpes tuno’r uyokir e ojronerob’ ira:''' </center>
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
+
<div style="width:40%; margin:1em auto 1em auto">
<div style="width:50%; float:left;">
+
<div style="width:30%; float:left;">
 
<poem>
 
<poem>
 
injaxru  
 
injaxru  
Línea 1082: Línea 1079:  
</poem>
 
</poem>
 
</div>
 
</div>
<div style="width:50%: float:right">
+
<div style="width:70%: float:right">
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (93).png|right|150px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (93).png|right|150px]]
 
</div>
 
</div>
Línea 1164: Línea 1161:     
<center>'''Tara achekta uk’ajna’rir e ojroner te k’ay.''' </center>
 
<center>'''Tara achekta uk’ajna’rir e ojroner te k’ay.''' </center>
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
+
<div style="width:40%; margin:1em auto 1em auto">
<div style="width:50%; float:left;">
+
<div style="width:40%; float:left;">
 
<poem>
 
<poem>
 
'''K’aywa’r'''  
 
'''K’aywa’r'''  
Línea 1177: Línea 1174:  
</poem>
 
</poem>
 
</div>
 
</div>
<div style="width:50%; float:right;">
+
<div style="width:60%; float:right;">
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (96).png|right|150px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (96).png|right|150px]]
 
</div>
 
</div>
Línea 1307: Línea 1304:  
   
 
   
 
Tama e’ra achekta me’yra ojronerob’ kochwa’ e’ra.
 
Tama e’ra achekta me’yra ojronerob’ kochwa’ e’ra.
{|style="width:40%;"
+
{|style="width:40%; margin:1em auto 1em auto; clear:both;"
 
|-
 
|-
 
|style="width:60%;"|
 
|style="width:60%;"|
 
<poem>
 
<poem>
:'''wi’r '''                                 
+
'''wi’r '''                                 
:Mak  
+
Mak  
:Chon   
+
Chon   
:Kach  
+
Kach  
:Xix  
+
Xix  
:B´ok   
+
B´ok   
 
</poem>
 
</poem>
 
|style="width:40%;"|
 
|style="width:40%;"|
 
<poem>
 
<poem>
 
'''tz’akb’irix '''  
 
'''tz’akb’irix '''  
:majka’r  
+
majka’r  
:chonma’r   
+
chonma’r   
:kajchar
+
kajchar
:xixirna’r  
+
xixirna’r  
:b’okb’ir  
+
b’okb’ir  
 
</poem>
 
</poem>
 
|}
 
|}
   
'''Uk’ajna’rir e ojronerob’ lok’esb’ir.'''
 
'''Uk’ajna’rir e ojronerob’ lok’esb’ir.'''
 
   
 
   
Línea 1393: Línea 1389:     
Aktan e patna’rob’ taka e ajkanwa’rob’ twa’ ja’xirob’ utz’ijb’ob’ mojrix yi akanwob’ inb’utz.
 
Aktan e patna’rob’ taka e ajkanwa’rob’ twa’ ja’xirob’ utz’ijb’ob’ mojrix yi akanwob’ inb’utz.
  −
   
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
Ukani tama tuk’a ojroner ak’anpespa '''ob’, tak''', tama ojronerob’.
 
Ukani tama tuk’a ojroner ak’anpespa '''ob’, tak''', tama ojronerob’.
Línea 1401: Línea 1395:     
k’ani twa’ akanse ab’a’ twa’ asikb’a mojrix ojronerob’ yi ab’orojse a’xin.
 
k’ani twa’ akanse ab’a’ twa’ asikb’a mojrix ojronerob’ yi ab’orojse a’xin.
 +
<center><gallery widths=200px heights=200px>
 +
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (103).png
 +
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (103.1).png
 +
</gallery></center>
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (103).png|center|250px]]
+
'''Kakanwi’k  e’rob’'''
mut
     −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (103.1).png|center|250px]]
+
{|  width="50%" style="margin:1em auto 1em auto; clear:both"
mutob’
+
|-valign="top"
 +
| style="width:33%"|'''inkojt '''
 +
| style="width:34%"|  
 +
| style="width:33%"|'''me’yrob’ '''
   −
tabla pagina 103
+
|-
 +
|tata’ - 
 +
|uyub’i kawa’re   
 +
|tatob’
    +
|-
 +
|winik -   
 +
|uyub’i kawa’re     
 +
|winikob’
    +
|-
 +
|o’rk’ab’       
 +
|uyub’i kawa’re 
 +
|o’rk’ab’ob’
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
+
|-
'''Uk’anpesna’r e “Tak”'''
+
|Ak’ach       
 +
|uyub’i  kawa’re 
 +
|ak’achob’
    +
|-
 +
|Otot           
 +
|uyub’i kawa’re 
 +
|ototob’
    +
|-
 +
|Jun 
 +
|uyub’i kawa’re   
 +
|junob’
 +
|}
   −
tabla pagina 104
+
'''Uk’anpesna’r e “Tak”'''
 +
{|  width="50%" style="margin:1em auto 1em auto; clear:both"
 +
|-valign="top"
 +
|-
 +
| style="width:33%"|ixik - 
 +
| style="width:34%"|uyub’i kawa’re  e 
 +
| style="width:33%"|ixiktak
    +
|-
 +
|tejrom - 
 +
|uyub’i kawa’re  e 
 +
|tejormtak
 +
 +
|-
 +
|ixch’ok 
 +
|uyub’i kawa’re 
 +
|ixch’oktak
 +
|}
    
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|right|95px]]
Línea 1431: Línea 1469:     
==Ub’orojsena’r e Ojronerob’==
 
==Ub’orojsena’r e Ojronerob’==
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
Plural de adjetivos simples  
 
Plural de adjetivos simples  
   Línea 1437: Línea 1475:     
K’ajtin taka e ajkanwa’rob’ kochwa’ tama kanwa’r ira uyub’i ache’npa kochwa’ e’ra.
 
K’ajtin taka e ajkanwa’rob’ kochwa’ tama kanwa’r ira uyub’i ache’npa kochwa’ e’ra.
  −
   
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
E ajkanwa’r ukani inb’utz kochwa’ ab’orojsenpa e ojronerob’ ti kawojroner.  
 
E ajkanwa’r ukani inb’utz kochwa’ ab’orojsenpa e ojronerob’ ti kawojroner.  
Línea 1446: Línea 1482:  
'''Kawiri’k ira'''
 
'''Kawiri’k ira'''
   −
+
:'''Chakchak'''  - uyub’i kawa’re '''chakchakob’'''  
'''Chakchak'''  - uyub’i kawa’re '''chakchakob’'''  
+
:'''k’ank’an'''  - uyub’i kawa’re '''k’ank’anob’'''  
'''k’ank’an'''  - uyub’i kawa’re '''k’ank’anob’'''  
+
:'''saksak'''    - uyub’i kawa’re '''saksakob’'''
'''saksak'''    - uyub’i kawa’re '''saksakob’'''
     −
   
'''E Maxtak'''  
 
'''E Maxtak'''  
    
Uk’ajti e pak’ab’ob’ kochwa’ tama e maxtak xe’ alok’ob’ nojta’ u’t yi raxjor;  
 
Uk’ajti e pak’ab’ob’ kochwa’ tama e maxtak xe’ alok’ob’ nojta’ u’t yi raxjor;  
 
Chenob’ ja’x a’yi tama utatob’ turu, tamar taka ke’ ja’xirob’ aturanob’ tama inwojr raxtun, tamar e yaja’ e maxtak raxjor a’yi alok’oy. Tar e’ra maja’x inb’utz twa’ aturanob’ tamar.
 
Chenob’ ja’x a’yi tama utatob’ turu, tamar taka ke’ ja’xirob’ aturanob’ tama inwojr raxtun, tamar e yaja’ e maxtak raxjor a’yi alok’oy. Tar e’ra maja’x inb’utz twa’ aturanob’ tamar.
      
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' escribiendo.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' escribiendo.png|right|95px]]
Línea 1465: Línea 1498:  
inpojro e tz’ijb’ayaj tya’ kak’anpes e b’orojseyaj ti kawojroner, yi intz’ijb’a ejmarb’ir e tz’ijb’ayaj xe’ inche.  
 
inpojro e tz’ijb’ayaj tya’ kak’anpes e b’orojseyaj ti kawojroner, yi intz’ijb’a ejmarb’ir e tz’ijb’ayaj xe’ inche.  
   −
  −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|right|95px]]
   
'''Kapatna ta niwotot:'''
 
'''Kapatna ta niwotot:'''
 
   
 
   
Línea 1474: Línea 1505:  
Katz’ijb’a e ojroner xe’ katajwi tikajun.
 
Katz’ijb’a e ojroner xe’ katajwi tikajun.
   −
 
+
==Ub’orojsena’r e ojronerob’ taka uwi’rob’==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
==Ub’orojsena’r e ojronerob’ taka uwi’rob’==
+
Plural de adjetivos con raíces posicionales  
  −
Plural de adjetivos con raíces posicionales  
      
Tama e kanseyaj ira achekta kochwa’ e ojronerob’ ab’orojsempa taka e b’ojb’ir k’ab’ob taka uwi’rob’.  
 
Tama e kanseyaj ira achekta kochwa’ e ojronerob’ ab’orojsempa taka e b’ojb’ir k’ab’ob taka uwi’rob’.  
    
K’ajtin taka e ajkanwa’rob’ ke’ tama e kanwa’r ira uyub’i ache’npa taka e ojronerob’ xe’ ayan tuk’a uk’ajna’rir.
 
K’ajtin taka e ajkanwa’rob’ ke’ tama e kanwa’r ira uyub’i ache’npa taka e ojronerob’ xe’ ayan tuk’a uk’ajna’rir.
      
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
Línea 1491: Línea 1519:     
K’ani twa’ akanse a ajkanwa’rob’ kochwa’ tama e ojroner, k’ani twa’ ache’npa xe’ ojronerob’ uk’ajti.  
 
K’ani twa’ akanse a ajkanwa’rob’ kochwa’ tama e ojroner, k’ani twa’ ache’npa xe’ ojronerob’ uk’ajti.  
      
'''Kawi’rik ira:'''  
 
'''Kawi’rik ira:'''  
 
+
:'''we’nix'''  
'''we’nix'''  
+
:'''Patna’r'''  
'''Patna’r'''  
+
:'''Wa’nob’'''  
'''Wa’nob’'''  
+
:'''nachb’unob’'''  
'''nachb’unob’'''  
+
:'''t’ijrob’'''  
'''t’ijrob’'''  
+
:'''kotwa’nob’-'''  
'''kotwa’nob’-'''  
  −
 
      
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mujer leyendo.png|right|5px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mujer leyendo.png|right|5px]]
Línea 1509: Línea 1534:  
Inwirse e ajkaseyaj twa’ uwira jay inb’utz.
 
Inwirse e ajkaseyaj twa’ uwira jay inb’utz.
   −
  −
  −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|95px]]
   
==Ub’orojsena’r e cha’ k’ab’a’==
 
==Ub’orojsena’r e cha’ k’ab’a’==
 
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
Plural de apellidos.
 
Plural de apellidos.
    
Ukansena’r e cha’k’ab’ob’ te Ch’orti’ inb’utz, twa’ e ajkanwa’r una’tob’ ub’an.  
 
Ukansena’r e cha’k’ab’ob’ te Ch’orti’ inb’utz, twa’ e ajkanwa’r una’tob’ ub’an.  
  −
   
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
Ukani uyokir utz’ijb’ana’r e cha’ k’ab’ob’ xe’ achektato’ tama kowojroner Ch’orti’.  
 
Ukani uyokir utz’ijb’ana’r e cha’ k’ab’ob’ xe’ achektato’ tama kowojroner Ch’orti’.  
Línea 1524: Línea 1544:  
Kakanwi´k tuk´a k´ab´ob´ ayanto tama kawojroner.
 
Kakanwi´k tuk´a k´ab´ob´ ayanto tama kawojroner.
   −
 
+
:'''Sente’'''
 
+
:'''Suchité '''
tabla pagina 107
+
:Munex 
 
+
:'''Kanan'''
 
+
:'''Xarxente ''' 
 
+
:'''Chab’ak’'''   
 +
:'''Chewe’n'''   
 +
:'''Parachiko '''
 +
:'''sentyob’ '''
 +
:'''Suchitob’ '''
 +
:Numexob’
 +
:'''Kananob’ '''
 +
:'''Xarxentyob’ '''
 +
:'''Cha’b’akob’'''
 +
:'''Chewenob’ '''
 +
:'''Parachikob’'''
    
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|right|95px]]
Línea 1537: Línea 1567:  
*Inche inte’ mixu’ tz’ijb’ayaj taka e ojroner ira.
 
*Inche inte’ mixu’ tz’ijb’ayaj taka e ojroner ira.
   −
 
+
==B’ijk Ojronerob’==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
==B’ijk Ojronerob’==
  −
   
Las partículas  
 
Las partículas  
 
Partículas direccionales  
 
Partículas direccionales  
    
Ne’t kochwa’ inkojt ajkanseyaje’t k’ani twa’ awajk’u una’tob’ tuk’a tuk’a ub’ijnusyajob’ e ojronerob’ tama kawojroner.
 
Ne’t kochwa’ inkojt ajkanseyaje’t k’ani twa’ awajk’u una’tob’ tuk’a tuk’a ub’ijnusyajob’ e ojronerob’ tama kawojroner.
      
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
K’ani twa’ akanse ab’a’ asikb’a mojr kanwa’rob’, nakpat akanse awajkanseyaj.  
 
K’ani twa’ akanse ab’a’ asikb’a mojr kanwa’rob’, nakpat akanse awajkanseyaj.  
  −
      
'''Tara'''  
 
'''Tara'''  
Línea 1563: Línea 1588:     
'''Tartaka e yax'''  
 
'''Tartaka e yax'''  
 
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mujer leyendo.png|right|95px]]
 
'''Tichan yax'''  
 
'''Tichan yax'''  
    
'''Ejmar yax'''  
 
'''Ejmar yax'''  
   −
  −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mujer leyendo.png|right|95px]]
   
'''Inpatna nib’ajner:'''  
 
'''Inpatna nib’ajner:'''  
   Línea 1575: Línea 1598:  
*Intz’ijb’a ta nijun, nakpat inwirse taka e ajkanseyaj.
 
*Intz’ijb’a ta nijun, nakpat inwirse taka e ajkanseyaj.
   −
 
+
==B’ijk ojronerob’ taka e (ib’)==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
==B’ijk ojronerob’ taka e (ib’)==
  −
   
Partículas que indican un instrumento.
 
Partículas que indican un instrumento.
 
   
 
   
 
Twa akanse e ojronerob’ twa’ ak’ab’ajse e ayanirob’ b’an kochwa’ e -ib’ tama e’ra ja’x twa’ atz’ijb’a e ojronerob’ xe’ uk’eche e tz’ijb’ ira, uyub’i ache e;  
 
Twa akanse e ojronerob’ twa’ ak’ab’ajse e ayanirob’ b’an kochwa’ e -ib’ tama e’ra ja’x twa’ atz’ijb’a e ojronerob’ xe’ uk’eche e tz’ijb’ ira, uyub’i ache e;  
   −
tz’ijnib’.
+
:tz’ijn'''ib’'''
 
  −
Me’ynib’
     −
Lujpib’rum
+
:Me’yn'''ib’ '''
   −
Tajsib’
+
:Lujp'''ib’'''rum
   −
T’ijrib’
+
:Tajs'''ib’'''
   −
Xantib’-
+
:T’ijr'''ib’'''
    +
:Xant'''ib’- '''
    
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' escribiendo.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' escribiendo.png|right|95px]]
Línea 1600: Línea 1620:  
*Inme’ynes e ojronerob’ xe’ katz’ijb’a tichan.  
 
*Inme’ynes e ojronerob’ xe’ katz’ijb’a tichan.  
 
*U’nsta kora b’ijnusyaj taka e ojronerob’ xe’ turob’ tichan.  
 
*U’nsta kora b’ijnusyaj taka e ojronerob’ xe’ turob’ tichan.  
*Intz’ijb’a ta nijun, nakpat inwirse taka e ajkanseyaj.  
+
*Intz’ijb’a ta nijun, nakpat inwirse taka e ajkanseyaj.
 
      +
==Uk’anpesna’r e Chekerib’ B’ijk==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
==Uk’anpesna’r e Chekerib’ B’ijk==
  −
   
Uso de partículas demostrativas  
 
Uso de partículas demostrativas  
    
Tama uk’anpesna’r e ojoronerob’ ira erer twa’ akanse uchektesnib’ ub’ijnusyajob’, tama e’ra achekta me’yrob’.
 
Tama uk’anpesna’r e ojoronerob’ ira erer twa’ akanse uchektesnib’ ub’ijnusyajob’, tama e’ra achekta me’yrob’.
  −
   
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
E ajkanwa’r una’ta uk’anpes e chekerib’ b’ijk.
 
E ajkanwa’r una’ta uk’anpes e chekerib’ b’ijk.
 
   
 
   
 
Utz’ijb’a e b’ijnusyaj taka e chekerib’ b’ijk.
 
Utz’ijb’a e b’ijnusyaj taka e chekerib’ b’ijk.
  −
<poem>
  −
'''Erin'''
  −
'''e yaja’'''
  −
'''tara'''
  −
'''tare’x-'''
  −
</poem>
  −
   
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mujer leyendo.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mujer leyendo.png|right|95px]]
 +
:'''Erin'''
 +
:'''e yaja’'''
 +
:'''tara'''
 +
:'''tare’x-'''
    
'''Inpatna nib’ajner:'''
 
'''Inpatna nib’ajner:'''
    
*Inb’ijnu kora b’ijnusyaj taka e ojronerob’ xe’ turob’ tichan.  
 
*Inb’ijnu kora b’ijnusyaj taka e ojronerob’ xe’ turob’ tichan.  
*Intz’ijb’a ta nijun, nakpat inwirse taka e ajkanseyaj.  
+
*Intz’ijb’a ta nijun, nakpat inwirse taka e ajkanseyaj.
 
      +
==Uk’anpesna’r e b’ijk tama mukresna’r==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
  −
==Uk’anpesna’r e b’ijk tama mukresna’r==
  −
   
Uso de partículas negativas.
 
Uso de partículas negativas.
 
   
 
   
Línea 1640: Línea 1649:     
Uyub’i ache e b’ijnusyaj taka e ojronerob’ xe’ katz’ijb’a ta tz’ijnib’te’.
 
Uyub’i ache e b’ijnusyaj taka e ojronerob’ xe’ katz’ijb’a ta tz’ijnib’te’.
  −
   
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
E ajkanwa’r una’ta uk’anpes e ojronerob’ xe’ umukres xe’ war anumuy.  
 
E ajkanwa’r una’ta uk’anpes e ojronerob’ xe’ umukres xe’ war anumuy.  
Línea 1649: Línea 1656:  
Tya’ ayan tuk’a k’ani kamukres uyub’i kak’anpes e ojronerob’ ira.  
 
Tya’ ayan tuk’a k’ani kamukres uyub’i kak’anpes e ojronerob’ ira.  
   −
<poem>
+
:'''Ma’'''  
'''Ma’'''  
+
:'''Ma’chi,'''  
'''Ma’chi,'''  
+
:'''Me’ra'''  
'''Me’ra'''  
+
:'''Me’rer'''  
'''Me’rer'''  
+
:'''Maja’x'''  
'''Maja’x'''  
+
:'''Inma’'''  
'''Inma’'''  
+
:'''Matuk’a'''  
'''Matuk’a'''  
+
:'''Mab’anb’an'''  
'''Mab’anb’an'''  
+
:'''la’/ira, li’'''
'''la’/ira, li’'''
  −
</poem>
  −
   
<poem>  
 
<poem>  
 
'''Twa’ katz’ijb’a e b’ijnusyaj taka e ojronerob’ ira.'''  
 
'''Twa’ katz’ijb’a e b’ijnusyaj taka e ojronerob’ ira.'''  
Línea 1674: Línea 1678:  
*U’nsta kora b’ijnusyaj taka e mojr ojronerob’ xe’ ma’to kak’anpes.
 
*U’nsta kora b’ijnusyaj taka e mojr ojronerob’ xe’ ma’to kak’anpes.
    +
==Uk’anpesna’r e b’ijkob’ twa’ e ub’syaj==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
===Uk’anpesna’r e b’ijkob’ twa’ e ub’syaj===
  −
   
Uso de partículas interrogativas.  
 
Uso de partículas interrogativas.  
   Línea 1694: Línea 1697:  
Ojroner xe’ kak’anpes Twa’ kache e ub’syaj.  
 
Ojroner xe’ kak’anpes Twa’ kache e ub’syaj.  
   −
<poem>  </poem>
+
:'''¿chi tari?'''  
'''¿chi tari?'''  
+
:'''¿chi che?'''  
'''¿chi che?'''  
+
:'''¿jayte’ ?'''  
'''¿jayte’ ?'''  
+
:'''¿kochwa’?'''  
'''¿kochwa’?'''  
+
:'''¿ti’n?'''  
'''¿ti’n?'''  
+
:'''¿tuk’a?'''  
'''¿tuk’a?'''  
+
:'''¿tuk’ot?'''  
'''¿tuk’ot?'''  
+
:'''¿tya’?'''  
'''¿tya’?'''  
  −
</poem>
  −
 
      
'''Ko’sti’k e b’ijnusyaj taka e ub’syaj'''
 
'''Ko’sti’k e b’ijnusyaj taka e ub’syaj'''
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mujer leyendo.png|right|95px]]
 +
:¿'''Tya’''' K’ote’t sajmi?.
 +
:¿'''Tuk’a''' o’sre ak’uxi?.
 +
:¿'''Jayte’''' pak’ab’ yo’pa?.
   −
<poem>
  −
¿'''Tya’''' K’ote’t sajmi?.
  −
¿'''Tuk’a''' o’sre ak’uxi?.
  −
¿'''Jayte’''' pak’ab’ yo’pa?.
  −
</poem>
  −
  −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mujer leyendo.png|right|95px]]
   
'''Inpatna nib’ajner:'''
 
'''Inpatna nib’ajner:'''
 
   
 
   
 
*Inb’ijnu mojr ub’syaj yi u’nsta e b’ijnusyaj takar.  
 
*Inb’ijnu mojr ub’syaj yi u’nsta e b’ijnusyaj takar.  
*Inwirse e ajkanseyaj, twa’ uwira jay inb’utz.  
+
*Inwirse e ajkanseyaj, twa’ uwira jay inb’utz.
    +
==E b’ijnusyaj==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
==E b’ijnusyaj==
  −
   
La oración  
 
La oración  
   Línea 1736: Línea 1732:     
K’anpes me’yra tz’ijb’ayaj takarob’ b’an e jun xe’ uk’ab’a kayuxinar, ub’ijrar e ojronerob’, twa’tixe ajkanwarob’ uchob’ e sajkmayaj.
 
K’anpes me’yra tz’ijb’ayaj takarob’ b’an e jun xe’ uk’ab’a kayuxinar, ub’ijrar e ojronerob’, twa’tixe ajkanwarob’ uchob’ e sajkmayaj.
   
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
Ukani utz’ijb’a inb’utz b’ijnusyaj .  
 
Ukani utz’ijb’a inb’utz b’ijnusyaj .  
Línea 1745: Línea 1740:  
   
 
   
 
'''Kakanwi’k erob’:'''  
 
'''Kakanwi’k erob’:'''  
   
<poem>
 
<poem>
 
Tara war inpatna  
 
Tara war inpatna  
 
Ixe´n sajmi ta xanb’ar  
 
Ixe´n sajmi ta xanb’ar  
 
Kone’r ayntz’i’x  
 
Kone’r ayntz’i’x  
Ejk’ar katijres e uyotot e winik.  
+
Ejk’ar katijres e uyotot e winik. [[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' escribiendo.png|right|95px]]
 
</poem>
 
</poem>
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' escribiendo.png|right|95px]]
   
'''Inpatna nib’ajner:'''  
 
'''Inpatna nib’ajner:'''  
   Línea 1759: Línea 1752:  
*Inwirse e ajkanseyaj, twa’ uwira jay inb’utz.
 
*Inwirse e ajkanseyaj, twa’ uwira jay inb’utz.
    +
==E b’ijnusyaj xe’ umukres==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
  −
==E b’ijnusyaj xe’ umukres==
  −
   
Oraciones negativas  
 
Oraciones negativas  
   Línea 1768: Línea 1759:     
Ch’ujkun jay tuno’r e ajkanwa’rob’ utz’ijb’ob’ tu’junob’ yi upejkob’ ub’an.
 
Ch’ujkun jay tuno’r e ajkanwa’rob’ utz’ijb’ob’ tu’junob’ yi upejkob’ ub’an.
   
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
Una’ta utz’ijb’a e b’ijnusyaj xe’ umukres xe’ war amunuy o’ xe’ a’xin anumuy.
 
Una’ta utz’ijb’a e b’ijnusyaj xe’ umukres xe’ war amunuy o’ xe’ a’xin anumuy.
Línea 1774: Línea 1764:  
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]  
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]  
 
Nakpat aren twa’ ja’xirob’ ub’inwikob’ mojrix b’ijnusyajob’ yi utz’ijb’ikob’ tu junob’.
 
Nakpat aren twa’ ja’xirob’ ub’inwikob’ mojrix b’ijnusyajob’ yi utz’ijb’ikob’ tu junob’.
   
<poem>
 
<poem>
 
Matuk’a ak’ajna  
 
Matuk’a ak’ajna  
Línea 1782: Línea 1771:  
Me’rato inb’ijnu inch’ab’u e pa’.
 
Me’rato inb’ijnu inch’ab’u e pa’.
 
</poem>
 
</poem>
  −
  −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mujer leyendo.png|right|95px]]
   
'''Inpatna nib’ajner:'''  
 
'''Inpatna nib’ajner:'''  
 
*Inpojro tama inte’ jun e b’ijnusyaj xe’ umukres e numerob’.  
 
*Inpojro tama inte’ jun e b’ijnusyaj xe’ umukres e numerob’.  
 
*Nakpat intz’ijb’a ta nijun.  
 
*Nakpat intz’ijb’a ta nijun.  
*Inwirse e ajkanseyaj, twa’ uwira jay inb’utz.  
+
*Inwirse e ajkanseyaj, twa’ uwira jay inb’utz.
    +
==E b’ijnusyaj te ub’syaj==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
  −
==E b’ijnusyaj te ub’syaj==
  −
   
Oraciones interrogativas  
 
Oraciones interrogativas  
   Línea 1799: Línea 1783:     
Twa’ e ajkanwa’r ukani inb’utz uyub’i ache tu’tob’ twa’ uwirob’ kochwa’ ak’anpesta yi tuk’ot aro’npa ub’syajob’.
 
Twa’ e ajkanwa’r ukani inb’utz uyub’i ache tu’tob’ twa’ uwirob’ kochwa’ ak’anpesta yi tuk’ot aro’npa ub’syajob’.
 
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
  −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
   
Ub’in taka awajkanseyaj jay achekta mojrix ub’syaj.  
 
Ub’in taka awajkanseyaj jay achekta mojrix ub’syaj.  
 
Sikb’an a’xin taka e mojr pak’ab’ob e ub’syaj xe’ uchob’ tya’ ojronob’.
 
Sikb’an a’xin taka e mojr pak’ab’ob e ub’syaj xe’ uchob’ tya’ ojronob’.
   −
   
'''Kakanwi’k e’ra'''  
 
'''Kakanwi’k e’ra'''  
 
+
:¿Ti’n uyotot atata’?  
<poem>
+
:¿Tuk’a twa’ akak’uxi kone’r ?  
¿Ti’n uyotot atata’?  
+
:¿Tuk’ot intaka ixana?  
¿Tuk’a twa’ akak’uxi kone’r ?  
+
:¿Tya’ turu atu’ kone’r?  
¿Tuk’ot intaka ixana?  
  −
¿Tya’ turu atu’ kone’r?  
  −
</poem>
      
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' dibujando.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' dibujando.png|right|95px]]
Línea 1820: Línea 1798:  
*Kab’ijnu mojrix ojronerob’ twa’ kach’ijse uyokir kana’tanyaj tama e kanwa’r ira.  
 
*Kab’ijnu mojrix ojronerob’ twa’ kach’ijse uyokir kana’tanyaj tama e kanwa’r ira.  
 
*Nakpat katz’ijb’a tikajun.  
 
*Nakpat katz’ijb’a tikajun.  
*Kawirse e ajkanseyaj, twa’ uwira jay inb’utz.  
+
*Kawirse e ajkanseyaj, twa’ uwira jay inb’utz.
    +
==Kocha’tir e ojroner xe’ b’ojb’ir u’t==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
==Kocha’tir e ojroner xe’ b’ojb’ir u’t==
  −
   
‘El adjetivo. El adjetivo común  
 
‘El adjetivo. El adjetivo común  
    
Kansen e maxtak tuk’a tuk’a k’ab’a’rirob’ achekta yi xe’ uyajk’o’n kana’ta kochu’t e ayanirob’.
 
Kansen e maxtak tuk’a tuk’a k’ab’a’rirob’ achekta yi xe’ uyajk’o’n kana’ta kochu’t e ayanirob’.
   
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' leyendo.png|right|95px]]
 
Una’ta uyokir e kochwa’tir e ojroner xe’ b’ojb’ir u’t.  
 
Una’ta uyokir e kochwa’tir e ojroner xe’ b’ojb’ir u’t.  
Línea 1835: Línea 1811:  
   
 
   
 
'''Kakanwi’k e’ra:'''
 
'''Kakanwi’k e’ra:'''
 
+
:Saksak  
<poem>
+
:K’ank’an  
Saksak  
+
:Yaxax  
K’ank’an  
+
:Takin  
Yaxax  
+
:K’ox  
Takin  
  −
K’ox  
  −
</poem>
  −
 
      
Taka e ojronerob’ ira uyub’i akanse twa’ e maxtak utz’ijb’a e b’ijnusyaj ub’an:  
 
Taka e ojronerob’ ira uyub’i akanse twa’ e maxtak utz’ijb’a e b’ijnusyaj ub’an:  
 
+
:'''K’anka’n''' upik e ixik.  
<poem>
+
:'''Takin''' usi’ e winik.  
'''K’anka’n''' upik e ixik.  
+
:'''Yaxax''' uyopor te’.
'''Takin''' usi’ e winik.  
  −
'''Yaxax''' uyopor te’.
  −
</poem>
      
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' dibujando.png|right|95px]]  
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' dibujando.png|right|95px]]  
Línea 1859: Línea 1828:  
*Katz’ijb’a ta nijun e b’inusyaj xe’ kakanwi’x.
 
*Katz’ijb’a ta nijun e b’inusyaj xe’ kakanwi’x.
    +
==U’tirach e ojroner==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
==U’tirach e ojroner==
  −
   
Posicionales  
 
Posicionales  
   Línea 1880: Línea 1848:     
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (118).png|right|400px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (118).png|right|400px]]
<poem>
+
:kotwa’n  
kotwa’n  
+
:nachar  
nachar  
+
:tonor  
tonor  
+
:kachar  
kachar  
+
:kotor  
kotor  
+
:turu  
turu  
+
:wa’r  
wa’r  
+
:pakwa’n  
pakwa’n  
+
:jawar
jawar
  −
</poem>
  −
 
     −
Kachik e b’ijnusyaj ub’an:  
+
<u>Kachik e b’ijnusyaj ub’an: </u>
   −
 
+
:'''Kotor''' e winik tu’t e katata’.  
<poem>
+
:'''Nachar''' e te’  
'''Kotor''' e winik tu’t e katata’.  
+
:'''Pakwa’n''' e ak’ach tu sijk.  
'''Nachar''' e te’  
+
:'''Jawar''' war awayan e winik.
'''Pakwa’n''' e ak’ach tu sijk.  
  −
'''Jawar''' war awayan e winik.
  −
</poem>
  −
      
'''Kapatna Komon:'''  
 
'''Kapatna Komon:'''  
    
*Inpejku’t e b’ijnusyaj xe’ tz’ijb’ab’ir tichan  
 
*Inpejku’t e b’ijnusyaj xe’ tz’ijb’ab’ir tichan  
*Yi inb’ijnu mojr b’ijnusyaj taka e ojronerob’ xe’ katz’ijb’a tichan.  
+
*Yi inb’ijnu mojr b’ijnusyaj taka e ojronerob’ xe’ katz’ijb’a tichan.
    +
==Utz’aknib’ e ojronerob’==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
  −
==Utz’aknib’ e ojronerob’==
  −
   
Los clasificadores  
 
Los clasificadores  
   Línea 1930: Línea 1889:  
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (120).png|right|150px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (120).png|right|150px]]
 
B’an kochwa’ e’ra:
 
B’an kochwa’ e’ra:
 
+
:'''Nixi’'''  
<poem>
+
:'''Ixkajr'''  
'''Nixi’'''  
  −
'''Ixkajr'''  
  −
</poem>
  −
 
      
Nominales  
 
Nominales  
*'''te’'''
+
:'''te’'''
*'''pa’'''
+
:'''pa’'''
   −
   
kochwa’ ak’anpespa taka e ayanir xe’:  
 
kochwa’ ak’anpespa taka e ayanir xe’:  
   −
*'''wojr'''  
+
:'''wojr'''  
*'''wororoj'''  
+
:'''wororoj'''  
*'''pojk'''
+
:'''pojk'''
   −
   
Ak’anpespa taka e ayanir xe’ kochwa’ erob’.
 
Ak’anpespa taka e ayanir xe’ kochwa’ erob’.
 
   
 
   
*tzajk  
+
:tzajk  
*pojk  
+
:pojk  
*poroj  
+
:poroj  
*xejr  
+
:xejr  
*tzejp  
+
:tzejp  
*tzuy
+
:tzuy
    
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|right|95px]]
Línea 1963: Línea 1916:  
*Inpejku’t e b’ijnusyaj xe’ tz’ijb’ab’ir tichan  
 
*Inpejku’t e b’ijnusyaj xe’ tz’ijb’ab’ir tichan  
 
*Inturan inb’ijnu tuk’a mojr b’ijnusyaj intz’ijb’a ta nijun.  
 
*Inturan inb’ijnu tuk’a mojr b’ijnusyaj intz’ijb’a ta nijun.  
*Ejk’ar inwirse e ajkanseyaj.  
+
*Ejk’ar inwirse e ajkanseyaj.
 
  −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
      
==Mixu’ ojroner taka e k’ab’ob’==
 
==Mixu’ ojroner taka e k’ab’ob’==
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
Sintagma nominal
 
Sintagma nominal
 
   
 
   
Línea 1975: Línea 1926:     
Kakanwi’k e’ra.
 
Kakanwi’k e’ra.
+
:'''E ixik axana'''  
'''E ixik axana'''  
+
:'''E tzyob’ kormob’'''  
'''E tzyob’ kormob’'''  
+
:'''E mis awayan'''
'''E mis awayan'''
      
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|right|95px]]
 
'''Inpatna tama e otot Kanseyaj:'''  
 
'''Inpatna tama e otot Kanseyaj:'''  
- Komon taka e ajkanseyaj, inpejku’t e b’ijnusyaj xe’ kansene’n b’ajxan.  
+
*Komon taka e ajkanseyaj, inpejku’t e b’ijnusyaj xe’ kansene’n b’ajxan.  
- U’nb’i taka e ajkanseyaj yaj achekta mojr b’ijnusyaj.
+
*U’nb’i taka e ajkanseyaj yaj achekta mojr b’ijnusyaj.
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
   
==Uyuxinar uk’ajna’rirob’ e ojronerob’==
 
==Uyuxinar uk’ajna’rirob’ e ojronerob’==
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
Sintagma verbal.Tipos de Sintagma verbal  
 
Sintagma verbal.Tipos de Sintagma verbal  
   Línea 1996: Línea 1945:  
Tama e’ra acheksunpa jay war ojron taka inte’ erachir o’ maja’x.
 
Tama e’ra acheksunpa jay war ojron taka inte’ erachir o’ maja’x.
   −
<poem>
+
:'''Watar sajmi e sitz’'''  
'''Watar sajmi e sitz’'''  
+
:'''Xujra e te’'''  
'''Xujra e te’'''  
+
:'''Tejna e si’.''' Tajchna e si’.  
'''Tejna e si’.''' Tajchna e si’.  
  −
</poem>
      
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|right|95px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' casa.png|right|95px]]
Línea 2008: Línea 1955:  
*Ejk’ar inwirse e ajkanseyaj.
 
*Ejk’ar inwirse e ajkanseyaj.
   −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
   
==Numuy==
 
==Numuy==
 
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
Voz pasiva  
 
Voz pasiva  
   Línea 2016: Línea 1962:     
E kanseyaj xe’ twa’ ache, ja’x tya’ ne’t uk’ani twa’ acheksu numuy.
 
E kanseyaj xe’ twa’ ache, ja’x tya’ ne’t uk’ani twa’ acheksu numuy.
  −
'''K’ejcha tari e ak’ach'''
  −
'''Sujta e Ijch’ok-'''
     −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mujer leyendo.png|right|95px]]
+
:'''K’ejcha tari e ak’ach'''
 +
:'''Sujta e Ijch’ok-'''[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' mujer leyendo.png|right|95px]]
 +
 
 
'''Inpatna nib’ajner:'''
 
'''Inpatna nib’ajner:'''
 
   
 
   
Línea 2026: Línea 1971:  
*Intz’ijb’a ta nijun.  
 
*Intz’ijb’a ta nijun.  
 
*Ejk’ar inwirse e ajkanseyaj.
 
*Ejk’ar inwirse e ajkanseyaj.
  −
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
      
==E ojroner tya’ kak’anpes e N y M tama e b’ijnusyaj==
 
==E ojroner tya’ kak’anpes e N y M tama e b’ijnusyaj==
 
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' enseñando.png|right|110px]]
 
Voz antipasiva
 
Voz antipasiva
   Línea 2039: Línea 1982:  
   
 
   
 
Una’ta tuk’a ojronerob’ uk’eche e NyM tama utz’ijb’ayaj e ojroner.  
 
Una’ta tuk’a ojronerob’ uk’eche e NyM tama utz’ijb’ayaj e ojroner.  
 +
:'''E’ron e ixik.'''
 +
:'''war achonma e pak’ab’.-'''
 +
:'''E Chunpi’ war awe’.'''
   −
<poem>
  −
'''E’ron e ixik.'''
  −
'''war achonma e pak’ab’.-'''
  −
'''E Chunpi’ war awe’.'''
  −
</poem>
   
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (123).png|center|250px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Ch'orti' p (123).png|center|250px]]
   Línea 2052: Línea 1993:  
*Intz’ijb’a ta nijun.  
 
*Intz’ijb’a ta nijun.  
 
*Ejk’ar inwirse e ajkanseyaj.
 
*Ejk’ar inwirse e ajkanseyaj.
 +
 +
[[Categoría:Comunicación y Lenguaje]] [[Categoría:Educación Bilingüe]][[Category:Book:Nuestro_idioma_en_la_escuela_-_ch'orti']]