Rúbrica para evaluación de Comunicación y Lenguaje L1 (idioma kaqchikel) elaborada por DIGEBI (Herramienta pedagógica)
K’amb’äl tzij pa ruwi’ jun wachb’äl richin niya’ox rejqalen ri kisamaj nkib’än ri ak’wala’.
Escuela Oficial Rural Mixta, Aldea Palama’, San Jose Poaquil, Chimaltenango - Comunicación y Lenguaje L1 (Idioma materno), Tercero Primaria
Rub’i‘ ri Tijoxel:
Palb’äl tijonïk: Rox juna’
Peraj tijonïk: Comunicación y Lenguaje L1 (idioma materno)
Etamab’äl: Ntz’ib’äx ri tzijonïk pa kiwi’ jalajoj ruwäch taq na’oj rik’in ruq’ajarik, richin nuk’waj rub’eyal chuqa’ ri rukemik ri ch’ab’äl.
Ruq’i’k Tijonïk: Yerutz’ib’aj ri tzijonïk akuchi yeruchol wi ri retamab’al.
Ruk’u’x Tijonïk: Yeril jalajoj ruwäch taq na’oj richin nuya’ rutz’aqat ri nuk’waj jun rutzi- jol, achi’el: achike, janipe’, achike pe ri’, achike ruma
Samaj: Runuk’ik jun rutzijol akuchi nuk’waj wi ütz rukemik ri ruch’ab’elil jujujn taq tzij, ri rucholajik, ri rutz’ib’axik ri na’oj xub’än.
Ronojel re palb’äl na’oj e cholajin chupan re wachb’äl, k’atzinel chi nkisamajij ri ak’wala’, rik’in re jun samajb’äl re’ nub’ij achike kib’anon rik’in ri ketamab’al pa ruwi’ ri kitijonik.
| Taqoj / taqanik | (1) K'a k'iy na etamab'äl nrajo' | (2) K'a k'o na etamab'äl nrajo' | (3) Jeb'el chik retamab'al retaman | (4) Yalan jeb'el chik retamab'äl k'o |
|---|---|---|---|---|
| Rukemik ri ch’ab’äl | k’o k’iy k’ayewal nril chi rutz’ib’axik ri B’ANOJ (verbos) pa taq jujun cholaj taq tzij, chuqa’ pa jujun taq tzijonïk. | K’a k’o na jub’a ruk’ayewal chi rutz’ib’axik ri B’ANOJ (verbos) chupan jujun taq cholaj taq tzij, chuqa’ pa jujun taq tzijonik. | Jeb’el ntikir chi rutz’ib’axik ri B’ANOJ (verbos) chupan jujun taq tzij, pa jujun taq na’oj, chuqa’ pa taq tzijonïk, pa taq nimaläj taq na’oj. | Yalan retaman ruwäch, chuqa’ rukusaxik konojel taq B’ANOJ (verbos) chupan jujun cholaj taq tzij, pa jujun taq tzijonïk, chuqa’ pa taq nimaläj taq na’oj pa ruwi’ ri kaqchikel ch’ab’äl. |
| Tzij | Yalan ruk’ayewal chi rukusaxik, chi rutz’ib’axik ri tzij pa ruk’iyal ruwäch. | Ka k’o na b’a ruk’ayewal chi rukusaxik, chi rutz’ib’axik ri tzij pa ruk’iyal ruwäch. | Ütz rukusaxik nub’än chi re ri rutz’ibaxik ri jalajoj ruwäch taq tzij pa ruk’iyal chupan ri taq na’oj, chuqa’ pa taq tzijonïk | Yalan ütz rukusaxik nub’än chi re ri rutz’ibaxik ri jalajoj ruwäch taq tzij pa ruk’iyal chupan ri taq na’oj, chuqa’ pa taq tzijonïk e tz’ib’atel e tzijon kan. |
| Rub’eyal tz’ib’anïk | K’iy mul nisäch chi rutz’ib’axik ri jalajoj ruwäch taq tz’ib’ kik’wan ri kiglotal. ( t’, tz’, k’, q’, b’, ch’). | K’a nisäch na jub’a’ chi rutz’ib’axik ri jalajoj ruwäch taq tz’ib’ ri kik’wan kiglotal ( t’, tz’, k’, q’, b’, ch’) | Ütz rutz’ib’axik yerub’än chi re ri jujun taq tz’ib’ rik’in kiglotal, pa jalajoj taq na’oj, chuqa’ pa taq tzijonïk.. | Yalan jeb’el rutz’ib’axik yekib’än chi re ri jalajoj ruwäch taq tz’ib’ rik’in kiglotal pa taq tzijonïk e tz’ib’atel kan e tzijon kan. |
| Rucholajen ri tz’ib’anik | Yalan ruk’ayewal chi runuk’ik ri rub’eyal ri rutz’ib’axik ri jalajoj ruwäch taq na’oj, chuqa’ ri taq tzijonïk. | K’o b’a ruk’ayewal chi runuk’ik chuqa’ ri rutz’ib’axik jalajoj ruwäch taq na’oj, chuqa’ ri taq tzijonïk. | Ütz runuk’ik nub’än chi re ri rutz’ib’axik ri jalajoj ruwäch taq na’oj, chuqa’ ri tzijonïk. | Yalan ütz runuk’ik nub’ä chi re ri rutz’ib’axik ri jalajoj ruwäch taq na’oj, ri jalajoj ruwäch taq tzijonïk, e tzib’atel kan, e tzijon kan. |
Re samajb’äl re’ xa jun kamb’äl na’oj, ruma ri’ ütz nukusäx richin nitz’et b’achike samaj nuya’ ri tijonel pa tijob’äl, chuqa’ ütz niq’axäx chupan chik jun ch’ab’äl.
| B'i'aj | Taqoj | Rejqalen Ronojel | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rukemik ri ch'ab'äl | Tzij | Rub'eyal tz'ib anïk | Rucholajen ri tz'ib'anïk | |||||||||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 1 | 2 | 3 | 4 | 1 | 2 | 3 | 4 | 1 | 2 | 3 | 4 | |||
| Teresa | ||||||||||||||||||
| Francisco | ||||||||||||||||||
| Juan | ||||||||||||||||||
| Ixmucané | ||||||||||||||||||
| Gladys | ||||||||||||||||||
Sistema social para expresar ideas y manifestarlas al prójimo. Este sistema existe dentro de un entorno social (sistema social) y un sistema lingüístico (ejemplos son el español, francés, k’iche’, kaqchikel, etc.) Tienen que existir ambos sistemas para que pueda existir la comunicación.