CNB

Cambios

Busca en cnbGuatemala con Google

Nuestro idioma en la escuela/Chuj/Vocabulario (editar)

Revisión del 04:48 3 nov 2017

1957 bytes añadidos ,  hace 7 años
sin resumen de edición
Línea 383: Línea 383:  
Slajwi chi’ skotz’ib’anek em jantakto malaj t’a junjun makanh t’a k’u’um. Skoch’oxan yil winh tzonhkuyani~kikuymal.
 
Slajwi chi’ skotz’ib’anek em jantakto malaj t’a junjun makanh t’a k’u’um. Skoch’oxan yil winh tzonhkuyani~kikuymal.
   −
2.6 Tzonhkuyxi t’a stzolalil koti’, t’a jantak lolonel wach’ kalan t’a b’aj tzonh ilchaj yet’ kopatik kochikin nha, ma koyanhil petanhil, ma yol kok’alu’um, ma icha pax lolonel kak’ och lokan a yik tz’emi ma sk’exwi~tzjelmji yek’ yol yib’anh k’inal, ichok t’a nhab’il k’achanil, jantak syikumal yol yib’anh k’inal, ma ichok jantak hoyan petanh t’a kopatik kichanh; ma ichok jantak yamnub’al yik yajal ma manh yikok yajal ay t’a b’aj kajanh, ichok heb’ winh syajal winakil, yol kok’alu’um, ma yolchonhab’, ma jantak jun kajnub’ elawtak yilji b’aj sjawi heb’ winh ch’ok chonhab’il, ichok Wajxaklajunh, ma ichok juntzanhxo lajan yet’ok. Skoniwanb’itej kololonel yet’ juntzanh tik.  
+
==Tzonhkuyxi t’a stzolalil koti’, t’a jantak lolonel wach’ kalan t’a b’aj tzonh ilchaj yet’ kopatik kochikin nha, ma koyanhil petanhil, ma yol kok’alu’um, ma icha pax lolonel kak’ och lokan a yik tz’emi ma sk’exwi~tzjelmji yek’ yol yib’anh k’inal, ichok t’a nhab’il k’achanil, jantak syikumal yol yib’anh k’inal, ma ichok jantak hoyan petanh t’a kopatik kichanh; ma ichok jantak yamnub’al yik yajal ma manh yikok yajal ay t’a b’aj kajanh, ichok heb’ winh syajal winakil, yol kok’alu’um, ma yolchonhab’, ma jantak jun kajnub’ elawtak yilji b’aj sjawi heb’ winh ch’ok chonhab’il, ichok Wajxaklajunh, ma ichok juntzanhxo lajan yet’ok. Skoniwanb’itej kololonel yet’ juntzanh tik.==
 +
 
Vocabulario relacionado con la comunidad, clima cuidado de la naturaleza, y del medio ambiente; servicios como correo, autoridades locales, municipalidad, lugares turísticos.  
 
Vocabulario relacionado con la comunidad, clima cuidado de la naturaleza, y del medio ambiente; servicios como correo, autoridades locales, municipalidad, lugares turísticos.  
 +
 
Yechelnhej ma ch’oxanb’ilnhej juntzanh ay em tik:  
 
Yechelnhej ma ch’oxanb’ilnhej juntzanh ay em tik:  
 +
 
Tastak ay t’a kopatik, kochikin nha:
 
Tastak ay t’a kopatik, kochikin nha:
   −
Kalek tas yaj yol yib’anh k’inal tik tikne’ik: tzonh elta t’a spatik b’aj tzonh kuywi, skotz’ib’anek
+
{|style="width:50%; margin:1em auto 1em auto"
 +
|-
 +
|style="width:40%; line-height:14px;"|
 +
 
 +
te’
 +
 
 +
chich
 +
 
 +
choj
 +
 
 +
anima
 +
 
 +
k’olol
 +
 
 +
ha’
 +
 
 +
|style="width:40%; line-height:14px;"|
 +
'''nib’aker '''
 +
 
 +
anhk’ultak
 +
 
 +
wa’ax
 +
 
 +
itaj
 +
 
 +
ix
 +
 
 +
taj
 +
 
 +
xantamali
 +
 
 +
|style="width:20%;"|
 +
[[imagen pagina 35|right|150px]]
 +
|}
 +
 
 +
Kalek tas yaj yol yib’anh k’inal tik tikne’ik: tzonh elta t’a spatik b’aj tzonh kuywi, skotz’ib’anek.
 +
 
 
Chajtil sk’exmaj yol yib’anh k’inal:  
 
Chajtil sk’exmaj yol yib’anh k’inal:  
 +
 
Kalek tastak ay t’a k’achanil  
 
Kalek tastak ay t’a k’achanil  
 +
 
Kalek tastak skil t’a nhab’il k’inal  
 
Kalek tastak skil t’a nhab’il k’inal  
 +
 
Kalek tastak skil t’a snanhal juntzan skil t’a yib’anh tik.
 
Kalek tastak skil t’a snanhal juntzan skil t’a yib’anh tik.
    
Slajwi chi’, skotz’ib’anek em t’a ku’um, jantak juntzanh ix kal chi’.  
 
Slajwi chi’, skotz’ib’anek em t’a ku’um, jantak juntzanh ix kal chi’.  
 
Skik’anek elta yechel chajtil yek’ skona’ ma skilani.  
 
Skik’anek elta yechel chajtil yek’ skona’ ma skilani.  
 +
 
Chajtil kilani ma koyikan jantak tas ay t’a yol yib’anh k’inal tik:  
 
Chajtil kilani ma koyikan jantak tas ay t’a yol yib’anh k’inal tik:  
 +
 
Ha’ ha’: ha ha’ tik, chuk ta to skomikej ha’, ma skak’b’at mik t’a yol ha’, yujto tzijtum~niwan pax k’inal ay t’a yol ha’, ichok nok’ chay, nok’ xoch, nok’ ya’ax,  
 
Ha’ ha’: ha ha’ tik, chuk ta to skomikej ha’, ma skak’b’at mik t’a yol ha’, yujto tzijtum~niwan pax k’inal ay t’a yol ha’, ichok nok’ chay, nok’ xoch, nok’ ya’ax,  
−
Konhelek hoyan, skalanek tastak skutej koyikan te’ te’.  
+
 
 +
Konhelek hoyan, skalanek tastak skutej koyikan te’ te’.
 +
 
Skok’anb’ejek kab’i’ tastak skutej kok’anab’ajan/kik’anlb’an lum lu’um,  
 
Skok’anb’ejek kab’i’ tastak skutej kok’anab’ajan/kik’anlb’an lum lu’um,  
−
Skok’anb’ej t’a winh tzonhkuyani tas pax skutej kok’anb’ajan lum niwak yaxlu’um.  
+
 
−
Skok’anb’ejek kab’ juntzanhxo:  
+
Skok’anb’ej t’a winh tzonhkuyani tas pax skutej kok’anb’ajan lum niwak yaxlu’um.
−
Skilek tikne’ik tastak yamnub’al syak’ wach’il t’ayonh:  
+
−
Ichok yikab’il/yiknub’al, tas swach’ilal syak’ t’ayonh  
+
Skok’anb’ejek kab’ juntzanhxo:
 +
 +
Skilek tikne’ik tastak yamnub’al syak’ wach’il t’ayonh:
 +
 +
Ichok yikab’il/yiknub’al, tas swach’ilal syak’ t’ayonh
 +
 
K’en yik k’umlaj b’a’il  
 
K’en yik k’umlaj b’a’il  
 +
 
Yet’ juntzanhxo yik tz’ek’ ab’ix t’a kokaltik.  
 
Yet’ juntzanhxo yik tz’ek’ ab’ix t’a kokaltik.  
−
Kilek paxi tastak yaj heb’ winh syajalil b’aj kajan honh tik.  
+
 
 +
Kilek paxi tastak yaj heb’ winh syajalil b’aj kajan honh tik.
 +
 
Syal winh tzonhkuyani, tastak sk’ulej winh alkal, yet’ jantak yetb’eyum, ma yet’ heb’ smunlajwum, ma jantak pax heb’ smunlaj yik sk’ewan heb’ kochonhab’ tik.  
 
Syal winh tzonhkuyani, tastak sk’ulej winh alkal, yet’ jantak yetb’eyum, ma yet’ heb’ smunlajwum, ma jantak pax heb’ smunlaj yik sk’ewan heb’ kochonhab’ tik.  
 +
 
Kilanek paxi jantak juntzanh b’aj syal kob’at b’eyel ek’i , ma sja yil heb’ ch’ok chonhab’il, t’a b’aj kajan honh tik, ichok wajxaklajunh, K’atepan, skok’anb’ejek juntzanhxo.
 
Kilanek paxi jantak juntzanh b’aj syal kob’at b’eyel ek’i , ma sja yil heb’ ch’ok chonhab’il, t’a b’aj kajan honh tik, ichok wajxaklajunh, K’atepan, skok’anb’ejek juntzanhxo.
   −
2.7 Haxo pax t’a junxo makanh tik, hokok’ayb’ejkob’a~ojkikuykib’a, ma koniwanb’itej kolonel~kipaxti’ t’a junxo makanh ichok tz’aj sb’o’an sb’a junok b’elanh lolonel ma ichok yaj smakanhil yamnub’al yaj lolonel tik. Tz’aj spuk el lolonel, ma yik tz’elta lolonel t’a junxo.  
+
==Haxo pax t’a junxo makanh tik, hokok’ayb’ejkob’a~ojkikuykib’a, ma koniwanb’itej kolonel~kipaxti’ t’a junxo makanh ichok tz’aj sb’o’an sb’a junok b’elanh lolonel ma ichok yaj smakanhil yamnub’al yaj lolonel tik. Tz’aj spuk el lolonel, ma yik tz’elta lolonel t’a junxo.==
 +
 
 
Ampliación de vocabulario por formación de palabras y familias de palabras. Derivación.  
 
Ampliación de vocabulario por formación de palabras y familias de palabras. Derivación.  
−
Ha jantak lolonel tik, to makiltak yaji, ichok yaj junok nhahil anima, yet’ sk’ab yok, ha t’a junjun makanh chi’ hata’ tz’elta juntzanhxo~juntzo’nhxo.  
+
 
 +
Ha jantak lolonel tik, to makiltak yaji, ichok yaj junok nhahil anima, yet’ sk’ab yok, ha t’a junjun makanh chi’ hata’ tz’elta juntzanhxo~juntzo’nhxo.
 +
 
Ha jantak lolonel tik, yik wach’ kok’ayb’ej to skojtakej el jantan yib’ ma snunal yik sub’oj~chitak kilan eli, tastak syal elk’ochi, yuj to hata spak’ elta juntzanhxo chi’.  
 
Ha jantak lolonel tik, yik wach’ kok’ayb’ej to skojtakej el jantan yib’ ma snunal yik sub’oj~chitak kilan eli, tastak syal elk’ochi, yuj to hata spak’ elta juntzanhxo chi’.  
 
Kok’ayb’ejek juntzanh skilanek tas tz’aj spak’ elta t’a yib’ chi’.
 
Kok’ayb’ejek juntzanh skilanek tas tz’aj spak’ elta t’a yib’ chi’.
 +
 +
'''Kok’ayb’ejek juntzanh skilanek tas tz’aj spak’ elta t’a yib’ chi’.'''
 +
 +
{|style="width:50%; margin:1em auto 1em auto"
 +
|-
 +
|style="width:33%; line-height:14px;"|
 +
 +
'''Yib’al lolonel'''
 +
       
 +
K’ik’
 +
 +
|style="width:33%; line-height:14px;"|
 +
 +
'''Stz’aknub’al lolonel'''
 +
 +
alil
 +
 +
|style="width:33%; line-height:14px;"|
 +
 +
'''Tz’akan lolonel'''
 +
 +
K’ik’alil
 +
 +
 +
|}
 +
 +
'''Skilan pax junxo lolonel ox pojanh yaj tik:'''
 +
 +
{|style="width:50%; margin:1em auto 1em auto"
 +
|-
 +
|style="width:25%; line-height:14px;"|
 +
 +
S-       
 +
 +
|style="width:25%; line-height:14px;"|
 +
 +
k’ik’
 +
 +
|style="width:25%; line-height:14px;"|
 +
 +
-alil
 +
 +
|style="width:25%; line-height:14px;"|
 +
 +
Sk’ik’alil
 +
 +
|}
 +
 
Icha pax chi, juntzanhxo, t’a b’aj ay skil elta chajtil yaj yib’al lolonel tik icha ix kal k’ik’i. Ha lolonel tik to yaman etzan yaj heb’, yaj jun yib’ tz’ak’an el juntzanhxo ak’ lolonel tz’elta t’a juntzanh tik.
 
Icha pax chi, juntzanhxo, t’a b’aj ay skil elta chajtil yaj yib’al lolonel tik icha ix kal k’ik’i. Ha lolonel tik to yaman etzan yaj heb’, yaj jun yib’ tz’ak’an el juntzanhxo ak’ lolonel tz’elta t’a juntzanh tik.
 +
 +
{|style="width:50%; margin:1em auto 1em auto"
 +
|-
 +
|style="width:25%; line-height:14px;"|
 +
 +
'''Ik’ti’'''
 +
 +
'''Ik’ti’'''wel
 +
 +
'''Ik’ti’'''wanh
 +
 +
'''Ik’ti’'''wum     
 +
 +
|style="width:25%; line-height:14px;"|
 +
 +
'''Cham'''
 +
 +
'''Cham'''nak
 +
 +
'''Cham'''um
 +
 +
'''Cham'''el
 +
 +
|style="width:25%; line-height:14px;"|
 +
 +
'''way'''
 +
 +
'''way'''anh
 +
 +
'''way'''okonh
 +
 +
'''way'''nak
 +
 +
'''way'''anhek
 +
 +
|style="width:25%; line-height:14px;"|
 +
 +
'''Jul'''
 +
 +
'''Jul''' eli
 +
 +
S'''jul'''nak eli
 +
 +
'''Jul'''b’il eli
 +
 +
|}
 +
 +
{|style="width:50%; margin:1em auto 1em auto"
 +
|-
 +
|style="width:25%; line-height:14px;"|
 +
 +
K’ik’
 +
 +
K’ik’
 +
 +
K’ik’ 
 +
 +
K’ik’ 
 +
 +
Kik’ 
 +
 +
|style="width:25%; line-height:14px;"|
 +
 +
alli
 +
 +
B’alil
 +
 +
tzuj
 +
 +
B’al
 +
 +
nay
 +
 +
|style="width:25%; line-height:14px;"|
 +
 +
-
 +
 +
xo
 +
 +
inak
 +
 +
inak
 +
 +
inak
 +
 +
|style="width:25%; line-height:14px;"|
 +
 +
K’ik’alil
 +
 +
K’ik’b’alilxo
 +
 +
K’ik’tzujinak
 +
 +
K’ik’b’alinak
 +
 +
K’k’nayinak
 +
 +
|}
 +
    
Skosayek elta jantakokxo yet’ skolwal winh kokuyumal.
 
Skosayek elta jantakokxo yet’ skolwal winh kokuyumal.
   −
2.8. Chumchaji ma snachaj eli jantak juntzanh lolonel yuj unin, jab’jab’il, ma makkixtakil, yojtakan eli, ma yilan eli chajtil xuychaj el snachaj el lolonel chi’.  
+
==Chumchaji ma snachaj eli jantak juntzanh lolonel yuj unin, jab’jab’il, ma makkixtakil, yojtakan eli, ma yilan eli chajtil xuychaj el snachaj el lolonel chi’.==
 +
 
 
Comprensión de vocabulario por pautas o claves de contexto. Preguntamos qué significa la palabra nueva, y el lector o lectora infiere el significado por lo que dice el resto de la historia.  
 
Comprensión de vocabulario por pautas o claves de contexto. Preguntamos qué significa la palabra nueva, y el lector o lectora infiere el significado por lo que dice el resto de la historia.  
 +
 
Ichok sna’ankot heb’, tas syal elk’ochi ma junok tas wan yawtani, ichok yik’ti’al nok’ nok’, oxe chanhe’ok k’ajanh, kotak wal manh te niwanok, k’ojb’il~kolb’il ichok wake’ok jit’anh t’a yol sk’ajanhil chi’, yet’ jun mach wal tz’alnax t’a jun yune’ ik’ti chi’, ma chab’ok juntzanhxo heb’ chab’ilokxo yaj och lokanh t’a ik’ti chi’, tz’och juntzanh ak’ lolonel, t’a slajwub’ skok’anb’an t’a winh t’a unin chi’ tas syal elk’och jun ak’ lolonel ix och chi’.
 
Ichok sna’ankot heb’, tas syal elk’ochi ma junok tas wan yawtani, ichok yik’ti’al nok’ nok’, oxe chanhe’ok k’ajanh, kotak wal manh te niwanok, k’ojb’il~kolb’il ichok wake’ok jit’anh t’a yol sk’ajanhil chi’, yet’ jun mach wal tz’alnax t’a jun yune’ ik’ti chi’, ma chab’ok juntzanhxo heb’ chab’ilokxo yaj och lokanh t’a ik’ti chi’, tz’och juntzanh ak’ lolonel, t’a slajwub’ skok’anb’an t’a winh t’a unin chi’ tas syal elk’och jun ak’ lolonel ix och chi’.
   −
Chawanh nok’ niwak nok’
+
'''Chawanh nok’ niwak nok’'''
    
Ha’ hab’ yak’ jun nok’ B’alam,  
 
Ha’ hab’ yak’ jun nok’ B’alam,  
Carlos Mulul
nuke, Administradores
30 170

ediciones

Obtenido de «https://cnbguatemala.org/wiki/Especial:MobileDiff/52998»