Cambios

Busca en cnbGuatemala con Google

sin resumen de edición
Línea 34: Línea 34:  
===Upajik eta’manik===
 
===Upajik eta’manik===
 
Durante la clase, observe las habilidades de los estudiantes para recordar el relato que escucharon y cómo aportan vocabulario y enunciados nuevos. Observe sus habilidades para inventar el fin del cuento y contarlo. Note si usan las palabras indicadas (Nab’e, k’ate k’uri’...). Si los estudiantes tienen dificultades, tome unos minutos para mostrar y explicar cómo lo deben hacer.
 
Durante la clase, observe las habilidades de los estudiantes para recordar el relato que escucharon y cómo aportan vocabulario y enunciados nuevos. Observe sus habilidades para inventar el fin del cuento y contarlo. Note si usan las palabras indicadas (Nab’e, k’ate k’uri’...). Si los estudiantes tienen dificultades, tome unos minutos para mostrar y explicar cómo lo deben hacer.
 +
 +
==Q’ij 3 B’ix (Tzijob’al xuquje’ uya’ik kiq’ij)==
 +
{{Plantilla:Material interactivo tiempoV
 +
|tiempo=30 minutos
 +
}}
 +
{{Plantilla:Material interactivo recursosV
 +
|recursos=Una canción (puede ser la incluida en esta lección. También, puede incluirle cambios).
 +
}}
 +
===Pa ri tijonik===
 +
<div style="width: 20%; border-radius: 10px; padding:5px; border: 3px dotted #2f8d3b; background: #c5c5c5; float:right; clear:right"><center><span style="font-size:15px;">'''Tzijob'al'''</span></center>
 +
[[Archivo:Letras k'iche'.png|70px|right]]
 +
Chatzijoj Diga<br>
 +
Chitzalij Responda<br>
 +
Kwaj Quiero<br>
 +
Si’ Leña<br>
 +
Kintob’an Ayuda<br>
 +
Winaq Persona
 +
</div>
 +
===Upajik eta’manik===
 +
*Diga a sus estudiantes: Kujb’ixonik. Kinb’ixoj le nab’e q’e’t, iwonojel kib’ixoj le nik’aj chik.
 +
{| class="wikitable" width="70%" style="margin:1em auto 1em auto; clear:both; padding:10px;"
 +
|-valign="top"
 +
|style="background:#859076; color:#181717; width:30%; padding:10px;"|
 +
|style="background:#859076; color:#181717; width:40%; padding:10px;"|'''Canción'''
 +
|-
 +
|Líder
 +
|Sib’alaj kinnumik, xuquje’ '''kwaj''' kinwa’ik, ¿su kinb’ano?
 +
|-
 +
|Estudiantes
 +
|¡Rajawaxik katwa’ik!
 +
|-
 +
|Líder
 +
|Xub’ij le nuchuch chi rajawaxik kujtob’anik. ¿su kinb’ano?
 +
|-
 +
|Estudiantes
 +
|¡Rajawaxik kattob’anik!
 +
|-
 +
|Líder
 +
|Kinel b’ik chi uwach le ja, '''kwaj''' kinetz’anik, ¿kinetz’anik?
 +
|-
 +
|Estudiantes
 +
|¡Man Katetz’an taj!
 +
|-
 +
|Líder
 +
|In '''Kintob’an''' ruk’ le nuchuch ¿Jasche man xinetz’an taj?
 +
|-
 +
|Estudiantes
 +
|¡Rajawaxik le tob’anik!
 +
|}
 +
*Seleccione un estudiante y diga: Chanim; kqakamulij ub’ixoxik le b’ix. Pa we nab’e mul ri iwachi’l kub’ixoj le nab’e q’e’t xuquje’ iwonojel kib’ixoj le nik’aj chik.
 +
*Forme parejas y dígales: Pa taq k’ulaj, chijunumaj le b’ix kuk’ le wachib’al xuquje’ chitzalij uwach ri k’otow chi’aj: ¿Jawi kejunamataj wi xuquje’ jawi e kejalitaj wi?
 +
===Upajik eta’manik===
 +
Durante la clase, observe a los estudiantes que no están participando. Motive la participación de niños y niñas. Observe si entienden los conceptos abstractos ayudar, deber, obedecer, etc.
 +
 +
==Q’ij 4 B’ix (Tzijob’al xuquje’ uya’ik kiq’ij)==
 +
{{Plantilla:Material interactivo tiempoV
 +
|tiempo=30 minutos
 +
}}
 +
{{Plantilla:Material interactivo recursosV
 +
|recursos=La misma del día 3
 +
}}
 +
===Pa ri tijonik===
 +
*Diga a sus estudiantes: Kqakamulij ub’ixoxik ri b’ix rech ri tijonik xq’ax kanoq.
 +
{| class="wikitable" width="70%" style="margin:1em auto 1em auto; clear:both; padding:10px;"
 +
|-valign="top"
 +
|style="background:#859076; color:#181717; width:30%; padding:10px;"|
 +
|style="background:#859076; color:#181717; width:40%; padding:10px;"|'''Canción'''
 +
|-
 +
|Líder
 +
|Sib’alaj kinnumik, xuquje’ '''kwaj''' kinwa’ik, ¿su kinb’ano?
 +
|-
 +
|Estudiantes
 +
|¡Rajawaxik katwa’ik!
 +
|-
 +
|Líder
 +
|Xub’ij le nuchuch chi rajawaxik kujtob’anik. ¿su kinb’ano?
 +
|-
 +
|Estudiantes
 +
|¡Rajawaxik kattob’anik!
 +
|-
 +
|Líder
 +
|Kinel b’ik chi uwach le ja, '''kwaj''' kinetz’anik, ¿kinetz’anik?
 +
|-
 +
|Estudiantes
 +
|¡Man Katetz’an taj!
 +
|-
 +
|Líder
 +
|In '''Kintob’an''' ruk’ le nuchuch ¿Jasche man xinetz’an taj?
 +
|-
 +
|Estudiantes
 +
|¡Rajawaxik le tob’anik!
 +
|}
 +
*Después de la actividad, diga: '''Chitzalij''' uwach ri k’otow chi’aj: ¿Jasche rajawaxik kujtob’anik.? ¿Jasche rajawaxik unimaxik kitzij le qanan qatat?
 +
===Upajik eta’manik===
 +
Durante la clase, observe a los estudiantes que no están participando. Motive la participación de niños y niñas. Observe si entienden los conceptos abstractos ayudar, deber, obedecer, etc.
 +
 +
==Q’ij 5==
 +
===Chak 1. Chi jumul kqaya’ ri uchuq’ab’ xuquje’ utz ub’ixik (Tatb’exik xuquje’ tzijonem)===
 +
{{Plantilla:Material interactivo tiempoV
 +
|tiempo=30 minutos
 +
}}
 +
{{Plantilla:Material interactivo recursosV
 +
|recursos=Papelógrafo o pizarrón, yeso o marcadores.
 +
}}
 +
 +
===Pa ri tijonik===
 +
*Diga a la clase: '''Chatzijoj''' su ri atob’anik kaya’ chi kech nik’aj''' winaq''' chik.
 +
*Escriba y/o dibuje las ideas de los estudiantes en el pizarrón. También, las pueden actuar.
 +
*Diga a los estudiantes: Xqata’ k’i no’jib’al jujun chi kech tz’ib’atal pa le tz’alam tz’ib’ab’al. Chanim, chiya’ chi wach xuquje’ kichomaj su kitzijoj chi kech oxib’ '''winaq.'''
 +
*Diga a los estudiantes: Chib’ana’ keb’ q’e’t; le k’o pa iwikiq’ab’ kub’i’aj “A” le k’o chi imoxq’ab’ kub’i’aj “B”. Chi jujunal kixkanaj chi uwach jun iwachi’l. We man kixtz’aqat taj pa k’ulaj kink’oji’k in iwuk’.
 +
*Cuando ya estén formadas las filas, diga: Kinya’ oxmul rilik chi wech rech kitzalij uwach ri k’otow chi’aj. Ronojel mul k’extal le iwachi’l. Pa nab’e mul kiwil le chomanik tz’ib’atal pa le tz’alam tz’ib’ab’al, pa le nik’aj chik kuya taj kiwilo (cuando llegue a la tercera parte, cubra el pizarrón o papelógrafo). Le ukab’ xuquje’ le urox mul kikoj le no’jib’al xuquje’ le tzij xkikoj le iwachi’l, chitz’aqatisaj ruk’ nik’aj taq tzij xuquje’ no’jib’al.
 +
*Diga: Le ukab’ xuquje’ le urox mul kikoj le no’jib’al xuquje’ le tzij xkikoj le iwachi’l, chitz’aqatisaj ruk’ nik’aj taq tzij xuquje’ no’jib’al.
 +
*Después de medio minuto, más o menos, diga: Le tijoxelab’ rech le q’e’t “A” kixq’ax pa jun k’olib’al, rech kk’extaj le ik’ulaj. Le k’isb’al  ijoxel rech le q’e’t kq’ax loq pa nab’e k’olib’al rech le q’e’t. Chatzijoj su ri atob’anik kaya’ chi kech nik’aj winaq chik. Chna’taj chi wech jumul chik knimarisaj le no’jib’al are chi kixch’awik kikoj k’i taq tzij. (pueden ver el pizarrón o el cartel).
 +
*Después de un minuto, más o menos, diga: Chqab’ana’ oxmul uk’exik k’ulaj. Le tijoxelab’ rech le q’e’t “A” kixq’ax pa jun k’olib’al. Chatzijoj su ri atob’anik kaya’ chi kech nik’aj winaq chik. Chna’taj chi wech le tzalim tzij nim chi uwach le xq’ax kanoq.
 +
*Haga el mismo proceso promoviendo que los estudiantes de la fila B describan lo que puede hacer para ayudar a otras personas.
 +
*Seleccione a los niños o niñas que normalmente no participan y diga: Chanim jujun chi wech kkitzijoj ri kino’jib’al. Recuerde que muchos se sienten más seguros después de haber hablado tres veces con otros.
 +
===Upajik eta’manik===
 +
Durante la clase, manténgase cerca de un estudiante para observar cómo cambia sus ideas con cada pareja. Conforme avanza, felicítelo por sus ideas y por su forma de expresarse.
 +
 +
==Q’ij 2 Chak 2. K’isb’al taq tzijonem (Tatb’exik xuquje’ tzijonem)==
 +
{{Plantilla:Material interactivo tiempoV
 +
|tiempo=10 minutos
 +
}}
 +
===Pa ri tijonik===
 +
*Pida a las parejas que trabajaron en la actividad 1 que se unan a otra pareja, de manera que se formen grupos de cuatro.
 +
*Diga: Chanim, chiwoko’ iwib’ pa kaj kaj, chitzijob’ej ¿Suche k’o chi kqanimaj kitzij qanan qatat, xuquje’ le ajtijab’? Utz kikoj le perno’jwuj, rech k’amb’al no’j: Le kk’ulmatajik we kqanimaj taj le tat nan. Are kimaj ruk’ le ch’aqap chomanik: Rajawaxik keqanimaj le qanan qatat, xa rumal. K’amb’al no’j: Rajawaxik kqanimaj le qanan qatat, xa rumal...(chi are’ e nima’q taq '''winaq'' xuquje’...) (sib’alaj kujkiloq’aj, xuquje’ kkaj le utzilal chi qech...).
 +
*Observe a los grupos y modele cómo hacer preguntas de clarificación: ¿Jas kel wi le tzij (nimanik)? ¿Jasche? ¿Jas ne’? ¿k’o jun k’amb’al no’j?
 +
*Diga: Chanim jun iwachi’l chech ri wokaj kutzijoj jub’iq’ ri no’jib’al xtzijob’exik. Dé tiempo a que participen.
 +
*Termine la clase resumiendo las ideas de los grupos.
 +
===Upajik eta’manik===
 +
Durante la clase, observe cómo los estudiantes interactúan en los grupos. ¿Respetan las ideas de otros? ¿No interrumpen? ¿Hacen preguntas de clarificación? Retroalimente, cuando sea necesario.
30 170

ediciones