Ojronerob’ (Vocabulario)

Ub’ijnusyaj e kanwa’r ira ja’x:

1. Ukanwikob’ e maxtak e ojronerob’ tama e ojroner Ch’orti’ . Una’ta ti’n ojroner xe’ ak’anpespa tama uyojroner.

1. E maxtak uch’ijse uyokir uyojroner tama xe’ una’ta. Uk’anpes e ojroner xe’ achekta tama uyojronerach.

2. Ojronerob’

Vocabulario

Ch’ujkun ira; twa’ e maxtak ukanyob’ me’yra ojronerob’, uk’ani twa’ ab’orojse a’xin e ojroner. K’ani twa’ akanse kochwa’ twa’ kapejku’t yi kochwa’ twa’ katz’ijb’a.

Uyub’i akanse taka e me’ynob’ ub’an, twa’ e maxtak utajwyob’ uyokir wa’kchetaka.

K’ani twa’ akanse mojrix ojronerob’, ma’ja’x xe’ achekta taka tz’ijb’ab’ir tama e junob’ twa’ akanse.

Uk’ani twa’ ab’orojse o’ asajka a’xin mojrix ojronerob’.

Komon taka awajkanwa’r k’ani twa’ apejku’t inyajr, cha’yajr o’ uxyajr e ojronerob’ te Ch’orti’ twa’ akanyob’ inb’utz.

Tya’ e ajknseyaj war ukanse e ojronerob’ k’ani twa’ aturb’a ab’a tama e kanseyaj.

K’ani awejtz’u komon taka e ajkanseyaj. Twa’ alok’oy awaru’t, chen ajk’in ajk’in twa’ atajwi uyokir ukanwa’r e ojronerob’.

Ne’t kochwa’ inkojt ajkanwa’r k’ani twa’ asik’b’a a’xin mojrix ojronerob’. Twa’ ach’i’ uyokir akanwa’r te Ch’orti’.

Komon taka awajkanseyaj k’ani twa’ apejku’t e ojronerob’ te Ch’orti’, xe’ ja’x xe’ a’xin utakrye’t twa’ akani inb’utz.

Patna’r:

Komon taka e ajkanseyaj yi nipya’rob’: kapejku’t e ojronerob’ xe’ tz’ijb’ab’ir ejmar.

Nakpat xe’ k’a’pix kapejku’t e ojronerob’ ira katz’ijb’a tuno’r tikajun.

tabla pagina 31,32

Inpatna nib’ajner:

Nib’ajner; intz’ijb’a tuno’r uk’ab’a’ e ayanir xe’ ayan makwi’r nikansenib’, nakpat inwirse e ajkanseyaj.

Inpatna taka nipya’rob’:

Kapojro inmojr ojronerob’ yi katz’ijb’a tikajun.

Taka e ojronerob’ xe’ katajwi, kache e me’ynob’ tama kajun yi kawirse e ajkanseyaj, nakpat katak’b’u tu’nak’ u’t e kansenib’ twa’ ukanyob’ e mojrob’.

2.1 Ub’orojseyaj e ojronerob’ xe’ ak’anpespa ti’ko’tot.

Ampliación de vocabulario por campos semánticos: (estudio del significado de las palabras). Vocabulario relacionado con el ámbito del hogar, dentro del hogar y la familia.

Tara ne’t kochwa’ inkojt ajkanseyaje’t, k’ani twa’ akanse me’yra ojronerob’ xe’ akay kak’anpes ti’ko’tot, taka yar kapya’rach’ xe’ turob’ ti kawejtz’er.

Aren e ajkanwa’r twa’ akay uk’ajtyob’ tuk’a tuk’a ojronerob’ uk’anpesob’ tu’yotob’ taka upya’rob’.

B’ijnwe’n kora tuk’a ojronerob’ akay ak’anpes taka apya’rob’ tama awotot.

K’ajtin taka awajkanseyaj, twa’ ja’xir utz’ijb’a tama e tz’ijnib’te’, k’ani twa’ ab’ijnu tuk’a b’ijnusyaj uyajk’e’t. Kochwa’ tz’ijb’ab’ir uyokir a’xin.

---

Kapatna taka e ajkanseyaj :

komon taka e ajkanseyaj kapejku’t e ojronerob’ ira yi katuran kab’ijnu jay kak’anpes ti’kotot.

tabla pagina 34,35

Patna’r ta nyo’tot:

Intz’ijb’a ta nijun e k’ab’ob’ e ayanir xe’ achekta ta nyo’tot.

Intz’ijb’a ub’an uk’ab’a’ e patna’rob’ xe’ ache’npa ta nyo’tot

Erer awira jay ma’to tz’ijb’ab’ir tama e ojronerob’ xe’ turu tichan.

Nakpat inwirse niwajkanseyaj yi nakpat incheksu taka nipya’r ajkanwa’rob’ ta inte’ noj jun.

2.2 E OJRONER XE’ AK’ANPESPA TAMA E OTOT

Ojroner xe’ uk’anpes tama e ototob’, upatna’rob’ e b’ik’it maxtak najtir e otot, b’an kochwa’ e upatna’rir e rum, uchojb’ana’r e wya’r yi e arak’ob’.

Vocabulario relacionado con el ámbito del hogar, tareas infantiles fuera de la casa, por ej. Cuidado y alimentación de animales.

Kansen inb’utz e ojronerob’ xe’ ak’anpespa tama e otot, e ojroner xe’ ak’anpespa tama upatna’rir e rum, tama uchojb’anar e wya’r, b’an e ojronerob’ tama uchojb’anar e arak’ob’.

Cheksun e ojonerob’ xe’ la’rob’ taka tama e intya’ch intya’ch kanseyajob’ ira; twa’ e b’ik’it maxtak ma’chi anajpa tu’jorob’ tuno’r e kanseyaj xe’ war ache.

Uk’ajpes tuno’r e ojronerob’ xe’ uk’anpes tama uyotot, tama e otot kansenib’, tama uchojb’anar e wya’r, b’an twa’ arak’ob’.

Una’ta tuk’a tuk’a ojronerob’ akay uk’anpesob’ e b’ik’it maxtak tama e kanwa’r, yi tama uyotot’.

Inpatna taka e ajkanseyaj: Kak’ajti taka e ajkanseyaj twa’ ukansyo’n e ojronerob’ xe’ ak’anpespa tama e otot, tama e patna’r e b’ik’it maxtak najtir e otot , b’an kochwa’ tama e chojb’ana’r e wya’r yi te arak’ob’.

Inpatna nib’ajner: Intz’ijb’a ta nijun tuno’r e ojroner xe’ ukansyo’n e ajkanseyaj.

Inpejka tz’ustaka e ojronerob’ xe’ intz’ijb’ix ta nijun twa’ inkani wa’chetaka.

Capacidad de producir una palabra específica para un significado o la habilidad de comprender palabras.