Cambios

Busca en cnbGuatemala con Google

sin resumen de edición
Línea 175: Línea 175:  
:*Cuaderno de Comunicación y Lenguaje.  
 
:*Cuaderno de Comunicación y Lenguaje.  
 
:*Pizarrón y yeso.
 
:*Pizarrón y yeso.
 +
|'''Grado''' sugerido: Cuarto grado
    
|-valign="top"
 
|-valign="top"
|'''Grado''' sugerido: Cuarto grado
   
|'''Tiempo aproximado:''' 40 a 45 minutos
 
|'''Tiempo aproximado:''' 40 a 45 minutos
 +
|}
 +
 +
{| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; width:75%;"
 +
|-valign="top"
 +
|style="background-color:#cde2df"| Paso y tiempo requerido
 +
|style="background-color:#cde2df"| Actividades
 +
 +
|-valign="top"
 +
| Desarrollo de destreza 8 minutos.
 +
|
 +
:* Diga: Igual que para abrir un candado necesitamos una llave, para arreglar un problema necesitamos soluciones. Muestre el dibujo del candado y la llave.
 +
:* Lea una noticia: Pobladores enfrentan escasez de agua. Una tubería se rompió desde la semana pasada y no ha sido reparada. Ellos han tratado de solucionar el problema recogiendo agua de lluvia, comprando toneles de agua y evitando desperdiciar. Exigen al alcalde reparar la tubería.
 +
:* Diga: Esta es una noticia, ¿qué información me da? Subraye las palabras clave “solucionar el problema” y diga: Esta es la noticia de un problema que enfrenta una comunidad y la solución que han buscado.
 +
:* Complete el gráfico como se muestra en la siguiente hoja, y mientras lo hace, diga en voz alta: Creo que el problema es la escasez de agua, ¿por qué no tienen agua los pobladores?, esa es la causa. ¿Qué soluciones han encontrado?, ¿qué otras soluciones piden?
 +
 +
|-valign="top"
 +
| Preparándonos para leer 10 minutos
 +
|
 +
:*Recuerde que algunos textos cuentan una historia y otros dan información. Hoy, aprenderán a identificar un texto expositivo que cuenta un problema y cuál es su solución. Estos se llaman textos aclaratorios.
 +
:*Aclare el significado de las palabras: afrontar, drástico, cuenca, sedimentos, contaminantes, residuos sólidos, aguas industriales, plantas de tratamiento, aireadores. Si considera que sus estudiantes no conocen otras de las palabras del texto, agréguelas.
 +
:*Pida que busquen el título en el texto, la persona que lo escribió y la fecha. Resalte que esta es una noticia.
 +
 +
|-valign="top"
 +
| Lectura guiada 12 minutos
 +
|
 +
:*Pida que lean el texto en silencio, que busquen y escriban las palabras que no conocen. Luego, que comenten su significado.
 +
:*Pida que se reúnan en grupos y comenten: cuál es el problema, cuáles son las características, qué causa este problema y qué soluciones se han propuesto.
 +
:*Lean en voz alta y a coro el texto. Haga una pausa al finalizar el primer párrafo y pida que los diferentes grupos digan cuál fue el problema y sus características que identificaron.
 +
:*Sigan leyendo en voz alta y haga pausa después del cuarto párrafo. Pida que comenten las causas del problema.
 +
:*Terminen de leer y pida que cada grupo comente las soluciones que se han encontrado, también las que ellos proponen para los habitantes y visitantes del lago.
 +
 +
|-valign="top"
 +
| Después de leer 10 minutos
 +
|
 +
:*Pida que cada estudiante complete, individualmente, el organizador del candado y la llave con la información que ya comentaron.
 +
:*También, los estudiantes pueden elaborar un póster en el que se invite a los habitantes y visitantes del lago a que pongan en práctica las soluciones que proponen.
 +
 +
|-valign="top"
 +
| Evaluación formativa
 +
| Pida que se reúnan en los grupos en los que respondieron a las preguntas, intercambien sus organizadores de candado y llave, y verifiquen que se encuentra toda la información relevante, en el lugar apropiado.
 +
|}
 +
 +
[[Archivo:Enseñanza de la comprensión lectora (pag.66).png|350px|center]]
 +
<center><small>'''Organizadores gráficos utilizados. '''</small></center>
 +
 +
== Modelo de una clase para enseñar a identificar la estructura del texto en k’iche’, en primero de primaria ==
 +
<center>'''Ukojik le tz’ib’atal pa k’iche’ tzijob’al'''</center>
 +
 +
{| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; width:75%;"
 +
|-valign="top"
 +
| Uwach le tzijonem: Terenem tzijob’elil Ya’tal chi kech ak’alab’ rech nab’e junab’ tijonem.
 +
| '''Le tzijonem'''
 +
 +
|-valign="top"
 +
| Ub’i le Tzijob’elil: Ri pixab’ kchokon pa qak’aslemal.
 +
|'''Uwokik'''
 +
 +
|-valign="top"
 +
| Ri ali xk’uli’ ruk’ ri ala. Xkimajij kik’aslemal pa rachoch unan utat ri ala. Xq’ax keb’, oxib’ ik’.
 +
|'''Umajikil'''
 +
 +
|-valign="top"
 +
| Xkib’ij  jawi kojb’e wi, k’o ta qachoch xecha’.
 +
| '''K’axk’olil '''
 +
 +
|-valign="top"
 +
| Xenimanik, chanim ri kachoch sib’alaj je’lik kilitajik.
 +
|'''K’isb’alil'''
 +
|}
 +
<center><small>''' Fuente: Rotafolio K’iche’ Primer grado,  página 34. '''</small></center>
 +
 +
<center>'''Jun k’utb’al rech jun k’utunik uriqik uwokom rib’ jucholaj tzijob’elil: Uwokik ub’eyal '''</center>
 +
 +
{| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; width:75%;"
 +
|-valign="top"
 +
| '''Sak’ajil kayak uwach'''
 +
 +
4.  Kusik’ij uwach wuj rech ukikotemal xuquje’ che reta’maxik k’i taq no’j. Sak’ajil kajib’ re tijonik.
 +
| '''Ri terenem keta’maxik'''
 +
 +
Uriqik jucholaj tzijonem kuya’o kkoj pa jun kaxonil wachib’al rech uk’utik taq ri uch’aqapil.
 +
 +
|-valign="top"
 +
| rowspan="2"| '''Chakub’al kekojik'''
 +
 +
:*Wuj tz’ib’atalik chi kijujunal taq le ak’alab’ rech kk’isik’ij kiwach.
 +
:*Nim wuj ruk’ kaxonil uwachib’al ya’al ub’eyal le kk’utik.
 +
 +
| '''Junab’il rech tijonik'''
 +
 +
Nab’e Junab’.
 +
 +
|-valign="top"
 +
| '''Ramaj:'''
 +
 +
40 k’a 45 ramaj.
 +
|}
 +
 +
{| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; width:75%;"
 +
|-valign="top"
 +
|style="background-color:#cde2df"| Ub’eyal xuquje’ ramaj q’ij rajawaxik
 +
|style="background-color:#cde2df"| Jalajoj taq chak
 +
 +
|-valign="top"
 +
| Chsolij le ketamab’al le ak’alab’
 +
| Chta la chi kech le ajtijoxelab’: ¿Su ... jas kux jun pixab’. La tzijom jun tzijob’elil ...chi wech? ¿Ja chin chi wech? ¿Jachin chi kech... ri uq’ab jun tzijob’elil ?
 +
 +
|-valign="top"
 +
| K’ak’ taq eta’manik: uchakuxik le sak’ajil. (Uriqik le uwokik jucholaj tz’ibanik) lajuj ramaj
 +
| Chb’ij la: pa jun tzijob’elil are kqab’ij ri kk’ulmatajik, xuquje’ kuya’o on kqaya pa jun kaxon wachib’al. Chsik’ij la uwach le cholaj tzij, (Ri pixab’ kchokon pa k’aslemal) pa we cholaj tzij k’o kk’ulmataj nab’e, umajikil, chaterene’j utzijoxik k’a kuriqa’ jun k’axk’olil, chuk’isb’al kapach’ux uwach le k’axk’olil.  Are wa kk’ulmataj pa ri umajikil, uchakuxik xuquje’ pa uk’isb’alil jun tzijob’elil. Chtz’aqatisaj la ri kk’ulmatajik ruk’ jun nim wuj chi kijujunal taq uwach.
 +
 +
|-valign="top"
 +
| Kqachakuj le sik’in uwach wuj lajuj ramaj.
 +
| Chna’taj chech la, chi jujun taq cholaj taq tzijob’elil kkitzijoj k’ulmatajem Jujun chik kkiya ub’ixik taq no’j. Kamik kiweta’maj uriqik jucholaj tzijob’elil k’o oxib’ uch’aqapil: umajikil, ub’anik, uk’isb’alil. Chb’ij la: le kel kub’ij le tzij: xk’uli, upatan, xkimajij, we k’i la kikich’ob’ taj jujun taq tzij, k’utu la. Chta la chi kech le ak’alab’ kkitzukuj le ub’i’ le tzijob’elil, le tz’ib’anel, chb’ij la xuquje’ chi are’ jun tzijob’elil.
 +
 +
|-valign="top"
 +
| Uchakuxik lajuj ramaj.
 +
:*Chb’ij la chi kech kkisik’ij uwach le tzijob’elil man kech’aw taj, kiriqa k’ate k’uri’ kkitz’ib’aj taq ri tzij kkich’ob’ taj, kikitzijoj su kel ub’ixik.
 +
:*Chta la chi kech kkimulij kib’ pa taq puq ak’alab’ kitzijoj, jachin chi kech ri umajikil, le uchakuxik xuquje le uk’isb’alil.
 +
:*Ko kkisik’ij uwach konojel le ak’alab’ le jucholaj tzijob’al.
 +
:*Kya la jujun taq uxo’l rech nab’e taq ucholaj tzij xuquje’ kta la chi kech taq le jupuq jachin chi kech ri umajikil.
 +
:*Sik’in wach pa ko ch’awib’al tanab’al la k’o pa le ukab’ cholaj.
 +
:*Kta la jachin chi kech kkoj pa le cholaj tzij. Ktz’ib’aj la jachin chi kech kb’an pa le uchakuxik. Kta la kkitzijoj jachin chi kech le uk’ux le tzijonem.
 +
:*Kk’is usik’ixik kata chi kech ri tijoxelab’ kkitzijoj ri k’isb’alil xuquje’ ri kkib’ij are chi’ kkiya jun chik, kkib’ij xuquje’ jas ri uk’isb’alil.
 +
 +
|-valign="top"
 +
| Uchakuxik. lajuj ramaj.
 +
| Kta la chi kech ri tijoxelab’ kitz’aqatisaj chi jujunal ruk’ jun nim wuj ruk’ no’j xkitzijoj.
 +
 +
|-valign="top"
 +
| Etab’al eta’manik
 +
| Chikimulij kib’ pa taq puq kkitz’aqatisaj le k’otba’l taq chi’aj kkik’ex taq ri kinim wuj, kkisolij ronojel le no’jibal k’o chi uwach.
 
|}
 
|}
30 170

ediciones