Cambios

{{DISPLAYTITLE:Alb’al Q’anej yin kannuq’al}}

{{DISPLAYTITLE:Alb’al Q’anej yin kannuq’al}}

__TOC__

__TOC__

==Ochejb’al==

==Ochejb’al==

Chi stx’ox heb’ unin sjelanil yalon sq’anjob’al yin (watx’) sik’lib’il.

Chi stx’ox heb’ unin sjelanil yalon sq’anjob’al yin (watx’) sik’lib’il.

==Q’anej yin kataqwanil.==

==Q’anej yin kataqwanil==

Yallay koq’anej yin kataqwanil puch yowalil chi oki. Haxka tu’, heb’ unin hoq kam wal yok sti’ heb’ yin koq’anej. Ay oxeb’ tx’oxb’anil ayay yul tx’an un ti’. Chi sje’ k’apax snalay aj juntzanoq xa. Oxeb’ tx’oxb’anil ayayoq ayok sb’i heb’ kaqti’:  

Yallay koq’anej yin kataqwanil puch yowalil chi oki. Haxka tu’, heb’ unin hoq kam wal yok sti’ heb’ yin koq’anej. Ay oxeb’ tx’oxb’anil ayay yul tx’an un ti’. Chi sje’ k’apax snalay aj juntzanoq xa. Oxeb’ tx’oxb’anil ayayoq ayok sb’i heb’ kaqti’:  

*Heb’ naq kawan unin.  

*Heb’ naq kawan unin.  

*Yab’ixal no’ txutx kaxhlan  

*Yab’ixal no’ txutx kaxhlan  

[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]

'''Hach maxhtol'''

|style="border:solid 1px #000; border-radius:10px; width: 85%; padding-left:5px;"|'''Hach maxhtol'''

   

   

Ha’ het xin tol hoq hiyelteq hanab’al yin oxeb’ tx’oxb’anil '''q’anej yin kataqwanil''' ayay ti’. Hoq hakuy yul het, haxa yet hoq halon sataq heb’ unin man yowalil tol hoq hilaj tx’an sataq heb’. Ta chi hochej chi sje’ k’apax hilon aj tx’an sataq heb’, ma yet chi xa uj yilon aj heb’ tx’an yet, chi sje’ hek’exontanej heyilon aj tx’an, kax chi heyuten junoq mulnajil chi allay ay yul tx’an.

Ha’ het xin tol hoq hiyelteq hanab’al yin oxeb’ tx’oxb’anil '''q’anej yin kataqwanil''' ayay ti’. Hoq hakuy yul het, haxa yet hoq halon sataq heb’ unin man yowalil tol hoq hilaj tx’an sataq heb’. Ta chi hochej chi sje’ k’apax hilon aj tx’an sataq heb’, ma yet chi xa uj yilon aj heb’ tx’an yet, chi sje’ hek’exontanej heyilon aj tx’an, kax chi heyuten junoq mulnajil chi allay ay yul tx’an.

[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]

| [[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|105px]]

'''Hex kuywom'''

 

|style="border:solid 2px; border-color:#f78210; background-color:#ffebd3; border-radius:10px; width: 85%; padding-left:5px;"| '''Hach Kuywom'''

 

Ha heyet yin jun kuyoj koq’anej ti’ tol hoq hetaynej tzet hoq yun hex skuyon hemaxhtol, kax chi hetaynon heyab’ k’apaxoq. Haxka tu’ hoq hexkuywoq yin tzalojk’ulalil kax hoq pet k’apax kan heyuj. Kax hoq hex ok jelanil heyab’eni k’al heyalon koq’anjob’al.

Ha heyet yin jun kuyoj koq’anej ti’ tol hoq hetaynej tzet hoq yun hex skuyon hemaxhtol, kax chi hetaynon heyab’ k’apaxoq. Haxka tu’ hoq hexkuywoq yin tzalojk’ulalil kax hoq pet k’apax kan heyuj. Kax hoq hex ok jelanil heyab’eni k’al heyalon koq’anjob’al.

'''Q’anej yin kataqwanil –jun-'''

'''Q’anej yin kataqwanil –jun-'''

Xhab’ naq Lwin b’ay smam, yet lananxa yapni heb’.

Xhab’ naq Lwin b’ay smam, yet lananxa yapni heb’.

[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Q'anjob'al p(14).png|center|350px]]

[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Q'anjob'al p(14).png|center|350px]]

'''Q’anej yin kataqwanil –kab’-'''

'''Q’anej yin kataqwanil –kab’–'''

   

   

Q’anej yin kataqwanil chi q’anlay yet chi q’anjab’ kawan, oxwan ma jaywanoq anima. Hasan xin jun junal chi yal yet jun jun, man masaniloq chi q’anjab’i. Chi uj yok q’anej yin kawanil yet chi schahon sb’a anima yul b’e, b’ay txonb’al, b’ay na ma b’aylaq chi scha sb’a anima kax chi q’anjab’i. Yowalil hoqon kuywoq yin q’anej yin kawanil ti’, kax hoq jalotanej koq’anej, kax hoqon ok jelanil jalon koq’anej. Ha nani xin hoq jab’ej junxa stx’oxb’anil tzet chi yun yok '''Q’anej yin kawanil''' chi yiq:

Q’anej yin kataqwanil chi q’anlay yet chi q’anjab’ kawan, oxwan ma jaywanoq anima. Hasan xin jun junal chi yal yet jun jun, man masaniloq chi q’anjab’i. Chi uj yok q’anej yin kawanil yet chi schahon sb’a anima yul b’e, b’ay txonb’al, b’ay na ma b’aylaq chi scha sb’a anima kax chi q’anjab’i. Yowalil hoqon kuywoq yin q’anej yin kawanil ti’, kax hoq jalotanej koq’anej, kax hoqon ok jelanil jalon koq’anej. Ha nani xin hoq jab’ej junxa stx’oxb’anil tzet chi yun yok '''Q’anej yin kawanil''' chi yiq:

Xhab’ heb’ unin, yet lanan sb’ey heb’ stoj saqchoq.

Xhab’ heb’ unin, yet lanan sb’ey heb’ stoj saqchoq.

   

   

Q’anej yin kataqwanil –oxeb’-

Q’anej yin kataqwanil –oxeb’–

[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Q'anjob'al p(18).png|center|350px]]

[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Q'anjob'al p(18).png|center|350px]]

'''Yab’ixal no’ txutx kaxhlan'''

'''Yab’ixal no’ txutx kaxhlan'''

Smasanil no’ noq’ ti’ max yochej max kolwaj slohon aytoq, palta tol k’ampax jab’oq smulnajil no’ ayok yin.  

Smasanil no’ noq’ ti’ max yochej max kolwaj slohon aytoq, palta tol k’ampax jab’oq smulnajil no’ ayok yin.  

No’ txutx kaxhlan, maj kus sk’ul no’ yin yet noq’al. Max slohon aytoq no’ ixim pan stx’oqlil.  

No’ txutx kaxhlan, maj kus sk’ul no’ yin yet noq’al. Max slohon aytoq no’ ixim pan stx’oqlil.<ref>(Jun ab’ixal chi yiq '''Yab’ixal no’ txutx kaxhlan''', ha’ ix Eulalia S. Francisco max tz’ib’on aj yul jun mulnajil chi yiq Creación Literaria, Proyecto de Lectoescritura, DIGEBI 2001)</ref>

 

<ref>(Jun ab’ixal chi yiq '''Yab’ixal no’ txutx kaxhlan''', ha’ ix Eulalia S. Francisco max tz’ib’on aj yul jun mulnajil chi yiq Creación Literaria, Proyecto de Lectoescritura, DIGEBI 2001)</ref>

[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Q'anjob'al p(20).png|center|370px]]

[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Q'anjob'al p(20).png|center|370px]]

'''Aq’ob’tanejb’al yib’an Q’anej yin kataqwanil'''

'''Aq’ob’tanejb’al yib’an Q’anej yin kataqwanil'''

#Chi sje’ stx’oxlay el sxol heb’ yet kuywomal juntzan '''Q’anej yin kawanil ti’'''.  

#Chi sje’ stx’oxlay el sxol heb’ yet kuywomal juntzan '''Q’anej yin kawanil ti’'''.  

#Chi lajwi tu’ chi sje’ skan yiqb’ej heb’ kuywom, sq’anlen b’ay stxutx, smam ma b’ay junoq yuxhtaq ma yanab’, tzet junoqxa '''Q’anej yin kataqwanil''', yojtaq heb’ ma chi sje’ snahon ajoq.  

#Chi lajwi tu’ chi sje’ skan yiqb’ej heb’ kuywom, sq’anlen b’ay stxutx, smam ma b’ay junoq yuxhtaq ma yanab’, tzet junoqxa '''Q’anej yin kataqwanil''', yojtaq heb’ ma chi sje’ snahon ajoq.  

[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]

|style="border:solid 1px #000; border-radius:10px; width: 85%; padding-left:5px;"| '''Hach maxhtol:'''

 

Hach maxhtol, yet yojtaqxa heb’ unin stz’ib’li, kax chi sje’ stz’ib’on juntzan tx’oxb’anil '''Q’anej yin kataqwanil''' ayay ti’, ma chi sje’ snahon aj heb’ junoq yet, kax chi stz’ib’en k’apax ay heb’.

Hach maxhtol, yet yojtaqxa heb’ unin stz’ib’li, kax chi sje’ stz’ib’on juntzan tx’oxb’anil '''Q’anej yin kataqwanil''' ayay ti’, ma chi sje’ snahon aj heb’ junoq yet, kax chi stz’ib’en k’apax ay heb’.

Ta manto yojtaqoq heb’ stz’ib’li, watx’ hasannej yalontanen heb’ yul sti’, tzet chi nachaj el yuj heb’ kax chi sje’ sb’onon ay heb’ junoq yechel juntzan stx’oxb’anil Q’anej yin kataqwanil ti’.

Ta manto yojtaqoq heb’ stz’ib’li, watx’ hasannej yalontanen heb’ yul sti’, tzet chi nachaj el yuj heb’ kax chi sje’ sb’onon ay heb’ junoq yechel juntzan stx’oxb’anil Q’anej yin kataqwanil ti’.

==Kam ab’eb’al. Yiqejal stxolil kuyuj.==

==Kam ab’eb’al. Yiqejal stxolil kuyuj==

[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]

 

'''Hach maxhtol'''

|style="border:solid 1px #000; border-radius:10px; width: 85%; padding-left:5px;"| '''Hach maxhtol:'''

Yowalil chi kuylay heb’ yalixh unin yin kam ab’eb’al yib’an koq’anej ma yiqejal stxolil kuyoj yul koq’anjob’al. Haxka tu’ hoq ok yip skuyon heb’ koq’anej yin tz’aqanil k’al yet watx’oq kam yab’en heb’, sq’anlen heb’, yiqej heb’, ma yet chi yalon heb’ yet yintaqil, ma sjatnej tzet chi ochejom.

Yowalil chi kuylay heb’ yalixh unin yin kam ab’eb’al yib’an koq’anej ma yiqejal stxolil kuyoj yul koq’anjob’al. Haxka tu’ hoq ok yip skuyon heb’ koq’anej yin tz’aqanil k’al yet watx’oq kam yab’en heb’, sq’anlen heb’, yiqej heb’, ma yet chi yalon heb’ yet yintaqil, ma sjatnej tzet chi ochejom.

 

Yul tx’an stz’aqanil jun mitx’q’ab’ej ti’ ayay stx’oxb’anil tzet hoq yun skuylay kam ab’eb’al ma yiqejal stxolil kuyoj. Hoq sje haq’anon hach maxhtol yet cha kuyon heb’ unin chi kuywi ma chi hi’el hanab’al yin kax chi hawatx’nen aj het yetoq heb’ unin.  

Yul tx’an stz’aqanil jun mitx’q’ab’ej ti’ ayay stx’oxb’anil tzet hoq yun skuylay kam ab’eb’al ma yiqejal stxolil kuyoj. Hoq sje haq’anon hach maxhtol yet cha kuyon heb’ unin chi kuywi ma chi hi’el hanab’al yin kax chi hawatx’nen aj het yetoq heb’ unin.  

#Ha’ nani’, chi uj henahon aj yetoq heb’ unin kuywom junoq ik’ti’ ma ab’ix. Yin kawantaqil ma oxtaqwanil kax chi yalob’tanej heb’ sxol. Hasan xin ayok hiloni ma hab’eni ta tol smasanil heb’ chi yal yet, k’al syiqon heb’ tzet mulnajilal chi oki.

#Ha’ nani’, chi uj henahon aj yetoq heb’ unin kuywom junoq ik’ti’ ma ab’ix. Yin kawantaqil ma oxtaqwanil kax chi yalob’tanej heb’ sxol. Hasan xin ayok hiloni ma hab’eni ta tol smasanil heb’ chi yal yet, k’al syiqon heb’ tzet mulnajilal chi oki.

==Watx’k’ulalejal:==

==Watx’k’ulalejal==

Juntzan xa kuyoj yib’an koq’anej ti’, haton skuychaj tzet hoq yun jalon watx’k’ulalejal, ma yok ayilal yet chi kochahon kob’a, ma yet chon ajwan. ’Txajin mamin, txajin chikay, watx’mi hak’ul, watx’mi max q’inib’i, hach telk’oj ta, hinye ... kaytontu’ yallay watx’k’ulalej payxa.  

Juntzan xa kuyoj yib’an koq’anej ti’, haton skuychaj tzet hoq yun jalon watx’k’ulalejal, ma yok ayilal yet chi kochahon kob’a, ma yet chon ajwan. ’Txajin mamin, txajin chikay, watx’mi hak’ul, watx’mi max q’inib’i, hach telk’oj ta, hinye ... kaytontu’ yallay watx’k’ulalej payxa.  

:Heb’ unin: -Txajin yajawil, txjin maxhtol.

:Heb’ unin: -Txajin yajawil, txjin maxhtol.

==Alb’al Q’anej.==  

==Alb’al Q’anej==  

Txajin mamin, chikay.

Txajin mamin, chikay.

   

   

Ha smulnajil maxhtol, tol chi yala’ ta tol watx’ ma yob’ chi yutej heb’ ma k’amaq.

Ha smulnajil maxhtol, tol chi yala’ ta tol watx’ ma yob’ chi yutej heb’ ma k’amaq.

==Ab’eb’al k’al yiqej cheqb’alil yin kannuq’al.==

==Ab’eb’al k’al yiqej cheqb’alil yin kannuq’al==

Puch yowalil hoq kam yab’ej heb’ unin junoq tzet chi allay b’ay k’al yiqen heb’ junoq cheqb’alil chi aq’lay swatx’nej. Haxka yet chi yalon maxhtol: Jaqeq he yun b’ay. . . .  

Puch yowalil hoq kam yab’ej heb’ unin junoq tzet chi allay b’ay k’al yiqen heb’ junoq cheqb’alil chi aq’lay swatx’nej. Haxka yet chi yalon maxhtol: Jaqeq he yun b’ay. . . .  

Ma …che yihaj heq’ab’ yet... Yul tx’an stz’aqanil jun mitx’q’ab’ej ti’ ayay kab’ tx’oxb’anil tzet skuylay. Hoq sje sq’anon maxhtol yet chi kuywi ma tok’al chi yihel snab’al yin kax chi swatx’nen aj yet yetoq heb’ unin.

Ma …che yihaj heq’ab’ yet... Yul tx’an stz’aqanil jun mitx’q’ab’ej ti’ ayay kab’ tx’oxb’anil tzet skuylay. Hoq sje sq’anon maxhtol yet chi kuywi ma tok’al chi yihel snab’al yin kax chi swatx’nen aj yet yetoq heb’ unin.