Cambios

Busca en cnbGuatemala con Google

Línea 21: Línea 21:     
==Rokisaxik richin ri k’exet’as chupam juley taq tzij. K’o waqi’: oxi’ pa ruyonilal; oxi’ pa ruk’iyal==
 
==Rokisaxik richin ri k’exet’as chupam juley taq tzij. K’o waqi’: oxi’ pa ruyonilal; oxi’ pa ruk’iyal==
<div style="width:20%;">
+
<div style="width:30%;">
 
<div style="width:50%; float:left;">
 
<div style="width:50%; float:left;">
 
<poem>
 
<poem>
Línea 215: Línea 215:     
Ja re’ ri k’ab’äl tzij richin re re’:
 
Ja re’ ri k’ab’äl tzij richin re re’:
<div style="width:20%;">
+
<div style="width:30%;">
 
<div style="width:50%; float:left;">
 
<div style="width:50%; float:left;">
 
<poem>
 
<poem>
Línea 268: Línea 268:     
K’amb’äl tzij:
 
K’amb’äl tzij:
<div style="width:40%;">
+
<div style="width:50%;">
 
<div style="width:30%; float:left;">
 
<div style="width:30%; float:left;">
 
<poem>
 
<poem>
Línea 292: Línea 292:  
''sustantivos compuestos''
 
''sustantivos compuestos''
 
T’as ka’i’ ruxe’el tzij k’o chupam xa xe jun ruq’ajarik k’o. Toq nichinäx ri retal ri ichinanïk nb’e chuwäch ri nab’ey ruxe’ tzij.
 
T’as ka’i’ ruxe’el tzij k’o chupam xa xe jun ruq’ajarik k’o. Toq nichinäx ri retal ri ichinanïk nb’e chuwäch ri nab’ey ruxe’ tzij.
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(72).png|right|350px]]
 +
:Rax kej
 +
:Räx ya’
 +
:Räx tew
 +
:Kaxlan wäy
 +
:ruraxkej
 +
:ruraxya’
 +
:ruraxwäch
 +
:rukaxlanwäy
   −
<div style="width:30%;">
  −
<div style="width:50%; float:left;">
  −
<poem>
  −
Rax kej
  −
Räx ya’
  −
Räx tew
  −
Kaxlan wäy
  −
</poem>
  −
</div>
  −
<div style="width:50%: float:right">
  −
<poem>
  −
ruraxkej
  −
ruraxya’
  −
ruraxwäch
  −
rukaxlanwäy
  −
</poem>
  −
</div>
  −
</div>
   
<div style="clear:both"></div>
 
<div style="clear:both"></div>
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(72).png|center|350px]]
  −
   
==T’ast’as==
 
==T’ast’as==
 
''sustantivos complejos''
 
''sustantivos complejos''
Línea 389: Línea 378:  
<div style="clear:both"></div>
 
<div style="clear:both"></div>
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(73).png|center|350px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(73).png|center|350px]]
13. T’as, b’i’aj, juyu’ b’i’aj
+
 
 +
==T’as, b’i’aj, juyu’ b’i’aj==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel hombre y mujer.png|right|105px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel hombre y mujer.png|right|105px]]
 
'''Sustantivos propios'''
 
'''Sustantivos propios'''
Línea 562: Línea 552:  
:Xixatin
 
:Xixatin
 
:Xe’atin
 
:Xe’atin
:Yiwär
+
:Yiwär[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(80).png|right|250px]]
 
:Yawär
 
:Yawär
 
:Nwär  
 
:Nwär  
Línea 568: Línea 558:  
:Yixwär
 
:Yixwär
 
:yewär
 
:yewär
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(80).png|center|250px]]
+
 
 
==Rupach’uxik ri jub’anoj ri ruxe’el ntikïr el rik’in jun k’uxatz’ib’==
 
==Rupach’uxik ri jub’anoj ri ruxe’el ntikïr el rik’in jun k’uxatz’ib’==
 
''conjugación de v.i. con vocal inicial la raíz''
 
''conjugación de v.i. con vocal inicial la raíz''
Línea 640: Línea 630:  
|style="width:33%; line-height:14px;"|
 
|style="width:33%; line-height:14px;"|
 
X-
 
X-
      
Xib’e
 
Xib’e
Línea 655: Línea 644:  
|style="width:33%; line-height:14px;"|
 
|style="width:33%; line-height:14px;"|
 
a-
 
a-
      
yisamäj  
 
yisamäj  
Línea 670: Línea 658:  
|style="width:33%; line-height:14px;"|
 
|style="width:33%; line-height:14px;"|
 
samäj
 
samäj
      
xkiq’ax
 
xkiq’ax
Línea 714: Línea 701:  
y- a(t)- ra- atinisaj
 
y- a(t)- ra- atinisaj
 
xt- Ø- u- tz’ib’aj
 
xt- Ø- u- tz’ib’aj
   
K’amb’äl tzij: Chapoj, q’oloj, chupuj, tikoj, tijoj.
 
K’amb’äl tzij: Chapoj, q’oloj, chupuj, tikoj, tijoj.
   
X-a(t)-ru-ch’äp
 
X-a(t)-ru-ch’äp
 
X-oj-ru-q’öl
 
X-oj-ru-q’öl
Línea 725: Línea 710:  
xutïk
 
xutïk
 
xkitijoj
 
xkitijoj
   
xØutïk <u>ija’tz ri achin</u>
 
xØutïk <u>ija’tz ri achin</u>
 
</poem>
 
</poem>
Línea 736: Línea 720:  
Ri retal ja re’:
 
Ri retal ja re’:
 
B’e, ul, ik’o.
 
B’e, ul, ik’o.
   
Xa xe ka’I’ ri kan pa qitzij nokisäx: b’e, ul.
 
Xa xe ka’I’ ri kan pa qitzij nokisäx: b’e, ul.
   
K’amb’äl tzij.
 
K’amb’äl tzij.
   
Xatb’eruchapa’
 
Xatb’eruchapa’
 
Xojulruq’öl
 
Xojulruq’öl
Línea 747: Línea 728:  
Toq nqokisaj ri b’e, chi rij ri b’anoj kab’anoj k’o chi nqatz’ib’aj jun -a’. toq CVC rub’anikil ruxe’ ri b’anoj.
 
Toq nqokisaj ri b’e, chi rij ri b’anoj kab’anoj k’o chi nqatz’ib’aj jun -a’. toq CVC rub’anikil ruxe’ ri b’anoj.
 
</poem>
 
</poem>
 +
 
==Ruxe’al ri b’anoj==
 
==Ruxe’al ri b’anoj==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel hombre y mujer.png|right|105px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel hombre y mujer.png|right|105px]]
Línea 830: Línea 812:     
==Xe’al “radical”==
 
==Xe’al “radical”==
''raíces transitivas radicales''
+
<poem> ''raíces transitivas radicales''
 
Ri ruxe’el re tzij re’ ke re’ rub’anikil.:
 
Ri ruxe’el re tzij re’ ke re’ rub’anikil.:
 
CVC (ch’kultz’ib’, k’uxatz’ib’,  
 
CVC (ch’kultz’ib’, k’uxatz’ib’,  
 
ch’akultz’ib’). Achi’el ri tzij:
 
ch’akultz’ib’). Achi’el ri tzij:
<poem>
   
<u>B’anoj</u>
 
<u>B’anoj</u>
 
Ruxe’el:
 
Ruxe’el:
Línea 881: Línea 862:  
<poem>
 
<poem>
 
Q’/R/B’ + MK’+ MB’+ Ruxe’al tzij
 
Q’/R/B’ + MK’+ MB’+ Ruxe’al tzij
   
y- a(t)- ra- '''atin-isaj'''  
 
y- a(t)- ra- '''atin-isaj'''  
 
CVC-VCVC  
 
CVC-VCVC  
 
xt- Ø- (r)u- '''tz’ib’-aj'''  
 
xt- Ø- (r)u- '''tz’ib’-aj'''  
 
CVC-VC
 
CVC-VC
   
Yaratinisaj
 
Yaratinisaj
 
Xtutz’ib’aj
 
Xtutz’ib’aj
 
Ch’aqa’ chik:
 
Ch’aqa’ chik:
   
Nwatinisaj  
 
Nwatinisaj  
 
Nawatinisaj  
 
Nawatinisaj  
Línea 1069: Línea 1047:  
'''Ri’'''
 
'''Ri’'''
 
'''La’'''
 
'''La’'''
   
'''Re re’'''
 
'''Re re’'''
 
'''Ri ri’'''
 
'''Ri ri’'''
 
'''La la’'''
 
'''La la’'''
   
'''Re ''ilustraciones'''''
 
'''Re ''ilustraciones'''''
 
'''Ri'''
 
'''Ri'''
 
'''La'''
 
'''La'''
 
</poem>
 
</poem>
 +
 
==k’ajtz’ij ri nb’iyin manaq chi re jun na’oj==
 
==k’ajtz’ij ri nb’iyin manaq chi re jun na’oj==
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel hombre y mujer.png|right|105px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel hombre y mujer.png|right|105px]]
Línea 1162: Línea 1139:     
Achi’el chupam re ka’i’ oxi’ k’amb’äl tzij re’:
 
Achi’el chupam re ka’i’ oxi’ k’amb’äl tzij re’:
 
+
<div style="width:30%;">
:Tz’ib’'''ab’äl'''  
+
<div style="width:50%; float:left;">
:kema'''tz’ib’'''  
+
<poem>
:sam'''aj'''  
+
Tz’ib’'''ab’äl'''  
:qej'''oj'''
+
kema'''tz’ib’'''  
:Pak’'''a’ch'''  
+
sam'''aj'''  
:tz’un'''un'''
+
qej'''oj'''
:poq'''on'''  
+
Pak’'''a’ch'''  
:jos'''öl'''
+
tz’un'''un'''
:Pa’'''äl'''  
+
poq'''on'''  
:ch’a'''kät'''  
+
jos'''öl'''
:tik'''ïl'''  
+
Pa’'''äl'''  
:b’it'''öl'''
+
ch’a'''kät'''  
:Xa'''nän'''  
+
tik'''ïl'''  
:jolo'''maj'''  
+
b’it'''öl'''
:kin'''äq’'''  
+
Xa'''nän'''  
:q’ol'''oj'''
+
jolo'''maj'''  
:K’olo'''k’äq'''  
+
kin'''äq’'''  
:sol'''öy'''  
+
q’ol'''oj'''
:b’al'''am'''  
+
K’olo'''k’äq'''
:setes'''äq'''
+
sol'''öy'''  
:Ke'''mon'''  
+
</poem>
:q’o'''jom'''  
+
</div>
:sot'''o’y'''  
+
<div style="width:50%: float:right">
:chap'''öy'''
+
<poem>
:Aqa'''naj'''  
+
b’al'''am'''  
:tza'''maj'''  
+
setes'''äq'''
:qul'''aj'''  
+
Ke'''mon'''  
:ch’ek'''aj'''
+
q’o'''jom'''  
:K’u'''jay'''  
+
sot'''o’y'''  
:aw'''än'''  
+
chap'''öy'''
:jo’q  
+
Aqa'''naj'''  
:äj
+
tza'''maj'''  
:Äk’  
+
qul'''aj'''  
:tz’i’  
+
ch’ek'''aj'''
:sy'''an'''  
+
K’u'''jay'''  
:meseb’'''äl'''
+
aw'''än'''  
 +
jo’q  
 +
äj
 +
Äk’  
 +
tz’i’  
 +
sy'''an'''  
 +
meseb’'''äl'''
 +
</poem>
 +
</div>
 +
</div>
 +
<div style="clear:both"></div>
    
==jalt’as==
 
==jalt’as==
Línea 1236: Línea 1223:  
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(94.1).png
 
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(94.1).png
 
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(94.2).png
 
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(94.2).png
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(94.2).png
+
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(94.3).png
 
</gallery>
 
</gallery>
 
</center>
 
</center>
Línea 1348: Línea 1335:  
Tab’ana’ jun achib’äl richin ri k’isib’äl na’oj xkeb’än ri utiw, rik’in ri umül. Toq xkak’achoj  
 
Tab’ana’ jun achib’äl richin ri k’isib’äl na’oj xkeb’än ri utiw, rik’in ri umül. Toq xkak’achoj  
 
natzijoj chuqa’ natz’ib’aj rat ri na’oj xab’än rachib’äl
 
natzijoj chuqa’ natz’ib’aj rat ri na’oj xab’än rachib’äl
 +
==Referencias==
    
[[Categoría:Comunicación y Lenguaje]] [[Categoría:Educación Bilingüe]][[Category:Book:Nuestro_idioma_en_la_escuela_-_Kaqchikel]]
 
[[Categoría:Comunicación y Lenguaje]] [[Categoría:Educación Bilingüe]][[Category:Book:Nuestro_idioma_en_la_escuela_-_Kaqchikel]]
30 170

ediciones