Rox raqal (Reconocimiento y sensibilización gramatical)

De CNB
Ir a la navegación Ir a la búsqueda
Busca en cnbGuatemala con Google

Línea 17: Línea 17:
 
Sa’ eb’ li kutan anaqwan ink’a’ chik naqataw ru k’a’ ru li xe’xtz’iib’a ab’an tento naq tqasik’ wi chik li qab’e re xtawb’al xyaalal chi tz’aqal reeru li qayu’am.
 
Sa’ eb’ li kutan anaqwan ink’a’ chik naqataw ru k’a’ ru li xe’xtz’iib’a ab’an tento naq tqasik’ wi chik li qab’e re xtawb’al xyaalal chi tz’aqal reeru li qayu’am.
  
<gallery widths=200px heights=200px>
+
<center><gallery widths=125px heights=125px>
 
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Q'eqchi' p(68.1).png
 
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Q'eqchi' p(68.1).png
 
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Q'eqchi' p(68.2).png
 
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Q'eqchi' p(68.2).png
 
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Q'eqchi' p(68.3).png
 
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Q'eqchi' p(68.3).png
</gallery>
+
</gallery></center>
  
 
Wankeb’ li aatin naqoksiheb’ cho’q re xb’oqb’al qib’, b’ar wi’ ink’a’ naqoksi li qak’ab’a’, ruuchil k’ab’a’ej nake’yeeman re.
 
Wankeb’ li aatin naqoksiheb’ cho’q re xb’oqb’al qib’, b’ar wi’ ink’a’ naqoksi li qak’ab’a’, ruuchil k’ab’a’ej nake’yeeman re.
Línea 239: Línea 239:
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 +
 +
{|style="width:100%;"
 +
|style="border:solid 2px; border-radius:10px; margin:2% auto 3% auto; width: 85%; padding-left:5px;"| Xk’anjel laj k’utunel:
 +
 +
K’ab’a’ej nak’anjelak cho’q re xyeeb’al junaq k’ab’a’ li poyanam, xul, na’ajej.
 +
 +
Qilaq xk’utb’al.
 +
| [[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Q'eqchi' hombre y mujer.png|right|110px]]
 +
|}
 +
 +
{|style="width:80%; font-size:11px"
 +
|-
 +
|style="width:25%;"|
 +
'''Xk’ab’a’ poyanam'''
 +
 +
Winq:
 +
 +
B’ex
 +
 +
Si’
 +
 +
Lix
 +
 +
Lu’
 +
 +
Xiwan
 +
 +
Manu’
 +
 +
Lej
 +
 +
Ku’
 +
 +
Kolax
 +
 +
Tuk
 +
 +
Rob’
 +
 +
Kalich
 +
|style="width:25%;"|
 +
'''Xk’ab’a’ ixq'''
 +
 +
Mar
 +
 +
B’ir
 +
 +
Liit
 +
 +
Rux
 +
 +
Tumin
 +
 +
Tol
 +
 +
Piin
 +
 +
Lis
 +
 +
Kari’
 +
 +
Pet
 +
 +
Kon
 +
 +
|style="width:25%;"|
 +
'''Xk’ab’a’ xul'''
 +
 +
Xep
 +
 +
B’arsin
 +
 +
Tzuk
 +
 +
Tup
 +
 +
Q’eq
 +
 +
|style="width:25%;"|
 +
'''Xk’ab’a’ tenamit'''
 +
 +
Kob’an
 +
 +
Karcha
 +
 +
Chamelko
 +
 +
Tekpan
 +
 +
Chisek
 +
 +
Chi K’ajb’on
 +
 +
Lankin
 +
 +
Chahal
 +
|}
 +
 +
'''Wankeb’ li k’ab’a’ej ink’a’ nake’ru chi reechaninkil xb’aan naq ak re wi’ li choxach’och’'''
 +
 +
<div style="width:50%;">
 +
<div style="width:50%; float:left; font-size:11px;">
 +
Jo’
 +
 +
choxa
 +
 +
nima’
 +
 +
po
 +
 +
saqe’
 +
</div>
 +
<div style="width:50%; float:right; font-size:11px;">
 +
chahim
 +
 +
iq’
 +
 +
hab’
 +
 +
choql
 +
</div>
 +
</div>
 +
<div style="clear:both"></div>
 +
'''Aatin junelik eechaninb’ileb’'''
 +
 +
Wankeb’ li aatin moko eechaniik ta chik nake’raj xb’aan naq ak eechaninb’ileb’, jo’:
 +
 +
<div style="width:50%;">
 +
<div style="width:50%; float:left; font-size:11px;">
 +
Rit oq
 +
 +
Xkux uq’
 +
 +
Rismal u
 +
</div>
 +
<div style="width:50%; float:right; font-size:11px;">
 +
xb’een telb’
 +
 +
xnaq’ u
 +
 +
xkux oq
 +
</div>
 +
</div>
 +
<div style="clear:both"></div>
 +
'''K’ab’a’ej naxtiqi rib’'''
 +
 +
Li k’ab’a’ej a’in wiib’ xxe’el ut naeechaniman sa’ li xkab’ xe’el.
 +
 +
{|style="width:80%; font-size:11px"
 +
|-
 +
|style="width:25%;"|
 +
'''Xkux oq:'''
 +
 +
qoq
 +
 +
Xnaq u:
 +
 +
xMaatz u:
 +
|style="width:25%;"|
 +
xkux woq
 +
 +
xnaq aawu
 +
 +
xmaatz ru
 +
|style="width:25%;"|
 +
xkux aawoq
 +
 +
xnaq eeru
 +
 +
xmaatz eeru
 +
|style="width:25%;"|
 +
xkux
 +
 +
xnaq wu
 +
 +
xmaatz qu
 +
|}
 +
 +
'''Kab’a’ej xsum rib’'''
 +
 +
Eb’ li k’ab’a’ej a’in junelik nake’xb’eeresi rib’ junelik sa’ suumal.
 +
 +
Qaxe’ qatoon
 +
 +
Qama’ qixa’an
 +
 +
Qawa quk’a’
 +
 +
Qasi maatan
 +
 +
'''K’ab’a’ej ink’a’ nake’jala xxe’el naq nake’eechanimank'''
 +
 +
Li xk’ihalil li k’ab’a’ej wankeb’ sa’ xpaayil a’in, xb’aan naq ink’a’ nake’jala li xxe’el.
 +
 +
{|style="width:80%; font-size:11px"
 +
|-
 +
|style="width:33%;"|
 +
Ochoch
 +
 +
meex
 +
 +
ik
 +
 +
pix
 +
|style="width:33%;"|
 +
hal
 +
 +
kenq’
 +
 +
maak’uy
 +
 +
tz’I’
 +
|style="width:33%;"|
 +
k’al
 +
 +
chiin
 +
 +
koyow
 +
 +
mis
 +
|}
 +
 +
'''K’ab’a’ej wiib’ xe’el ab’an jun aj wi’ xyaalalil'''
 +
 +
Wankeb’ li k’ab’a’ej wiib’ xxe’el ab’an jun aj wi’ li xyaalalil. Eb’ li k’ab’a’ej a’in junelik nake’tz’iib’aman sa’ ch’utch’u.
 +
 +
Raxtul
 +
 +
Saltul
 +
 +
Raxq’een
 +
 +
Tz’alamche’

Revisión del 23:22 7 dic 2017

Ch'orti' | Chuj | Popti' | Kaqchikel | Q'anjob'al | Q'eqchi' | Tz'utujiil
Nuestro idioma en la escuela - Q'eqchi' p(67).png

Seeb’alil

1. Eb’ li kok’al te’xnaw roksinkil li xk’uub’lal li aatinob’aal.

2 Eb’ li kok’al te’xnaw roksinkil li xk’uub’lal li aatinob’aal cho’q re xyeeb’al k’a’ ru nake’k’a’uxla chi tz’iib’anb’il ut yeeb’il.

Nuestro idioma en la escuela - Q'eqchi' mujer.png

Xk’anjel laj k’utunel: Aajel ru xb’eeresinkil li junjunq chi na’leb’ ut k’anjel re naq li tzolom tb’eeresi chi tz’aqal reeru cho’q re xk’eeb’al xb’ihomal li raatinob’aal li tzolom, aajel ru naq tixb’eeresi jalanjalan chi na’leb’, re naq chi kama’an yooq xk’eeb’al xk’uutal junelik. Tento naq tixnaw ut tixb’eeresi li xk’uub’lal raatinob’aal re naq truuq chi xyeeb’al li xk’a’uxl, li xna’leb’ chi yeeb’il ut tz’iib’anb’il.

Chan ru naq xtikla chaq li tz’iib’ak

Junxil chaq q’e kutan eb’ li qamama’ qixa’an xe’xkanab’ chaq li xna’leb’eb’ chi ru li jalanjalan chi k’a’ re ru, jo’ rik’in li qaatinob’aal, qayehom b’aanuhom, sa’ eb’ li po’ot sa’ eb’ li pak’b’il pek ut naab’al chik li xe’roksi chaq. Sa’ eb’ li kutan anaqwan ink’a’ chik naqataw ru k’a’ ru li xe’xtz’iib’a ab’an tento naq tqasik’ wi chik li qab’e re xtawb’al xyaalal chi tz’aqal reeru li qayu’am.

Wankeb’ li aatin naqoksiheb’ cho’q re xb’oqb’al qib’, b’ar wi’ ink’a’ naqoksi li qak’ab’a’, ruuchil k’ab’a’ej nake’yeeman re.

Sa’ junesal

Laa’in

Laa’at

A’an

Laa’in yookin chi tzolok q’eqchi’.

Laa’at xik aawe chi wa’ak sa’ tzoleb’aal.

A’an yo chi b’atz’unk chi re rochoch.

Sa’ naab’alil

Laa’o

Laa’ex

A’aneb’

Laa’o laj ralch’och’ naqak’e xwankil li qaatinob’aal.

Laa’ex li kok’al tento teek’e leech’ool chi tzolok.

A’aneb’ li kok’ ixqa’al nake’wulak chi ru tz’aqonk.

Nuestro idioma en la escuela - Q'eqchi' p(70).png

Chi xjunil li wan sa’ li qasutam wan xk’ab’a’ Jo’.

Che’

Xul

Poyanam

Nima’

Uutz’u’uj

Ochoch

Tzoleb’aal

Tijleb’aal

Ut naab’al chik.

Wankeb’ li aatin naru naqeechani jo’:

Inkaxlan

inwa

intz’I’

Qilaq chan ru tqeechani li k’ab’a’ej junjunq

Aatin natikla rik’in xna’ tz’iib’

Wochoch

Aawochoch

Rochoch

Qochoch

Eerochoch

Rochocheb’

(na’eechanin li xb’een poyanam sa’ junesal)

(na’eechanin li xkab’ poyanam sa’ junesal)

(na’eechanin li rox poyanam sa’ junesal)

(na’eechanin li xb’een poyanam sa’ naab’alil)

(na’eechanin li xkab’ poyanam sa’ naab’alil)

(na’eechanin li rox poyanam sa’ naab’alil)

Aatin natikla rik’in xyaab’ tz’iib’

Inwakax

Aawakax

Xwakax

Qawakax

Eewakax

Xwakaxeb’

(na’eechanin li xb’een poyanam sa’ junesal)

(na’eechanin li xkab’ poyanam sa’ junesal)

(na’eechanin li rox poyanam sa’ junesal)

(na’eechanin li xb’een poyanam sa’ naab’alil)

(na’eechanin li xkab’ poyanam sa’ naab’alil)

(na’eechanin li rox poyanam sa’ naab’alil)

Xk’anjel laj k’utunel: Jo’ naq jalanjalanqo laa’o li poyanam jo’ka’aneb’ aj wi’ li aatin, ak xk’anjel wi’ naxb’eeresi li junjunq jo’kan naq ak xpaayil wi’ li k’ab’a’ej.

Qilaq:

Nuestro idioma en la escuela - Q'eqchi' hombre y mujer.png

K’ab’a’ej

  • Ink’a’ najala xxe’el
  • Junelik eechaninb’il
  • Maajunwa nake’eechanimank
  • Naxtiqi rib’
  • Wiib’ xe’el ut wiib’ xyaalallil
  • Wib’ xe’el ut jun xyaalalil
  • Ak re xk’ab’a’ejinkil poyanam, xul ut k’a’ re ru.
  • Naxk’ab’a’eji junaqik eb’ li xul, poyanam ut k’a’ re ru.
  • Xsum rib’
  • Naxtz’aqob’resi li na’leb’

K’ab’a’ej nak’anjelak cho’q re xk’ab’a’ejinkil eb’ li poyanam, xul, ut k’a’ re ru, b’ar wi’ ink’a’ naxye ani, sa’ junaqik naxk’e xk’ab’a’eb’

Naq nayeeman winq, moko yo ta xyeeb’al ani li winq.

Naq naxye tz’I’ moko yo ta xyeeb’al xk’ab’a’ li tz’I’.

Naq naxye na’ajej moko naxye ta b’ar wan xk’ab’a.

Tz’i’

Kaxlan

Wakax

Ixq

Winq

Poyanam

Tenamit

K’aleb’aal

Kok’al

mis

ochoch

meex

ixqa’al

cheekel ixq

po’ot

junxaqalil

tzoleb’aal

b’anonel

mesleb’

uutz’u’uj

tem

teelom

cheekel win

wex

tasal hu

k’utunel

tzolom.

Xk’anjel laj k’utunel:

K’ab’a’ej nak’anjelak cho’q re xyeeb’al junaq k’ab’a’ li poyanam, xul, na’ajej.

Qilaq xk’utb’al.

Nuestro idioma en la escuela - Q'eqchi' hombre y mujer.png

Xk’ab’a’ poyanam

Winq:

B’ex

Si’

Lix

Lu’

Xiwan

Manu’

Lej

Ku’

Kolax

Tuk

Rob’

Kalich

Xk’ab’a’ ixq

Mar

B’ir

Liit

Rux

Tumin

Tol

Piin

Lis

Kari’

Pet

Kon

Xk’ab’a’ xul

Xep

B’arsin

Tzuk

Tup

Q’eq

Xk’ab’a’ tenamit

Kob’an

Karcha

Chamelko

Tekpan

Chisek

Chi K’ajb’on

Lankin

Chahal

Wankeb’ li k’ab’a’ej ink’a’ nake’ru chi reechaninkil xb’aan naq ak re wi’ li choxach’och’

Jo’

choxa

nima’

po

saqe’

chahim

iq’

hab’

choql

Aatin junelik eechaninb’ileb’

Wankeb’ li aatin moko eechaniik ta chik nake’raj xb’aan naq ak eechaninb’ileb’, jo’:

Rit oq

Xkux uq’

Rismal u

xb’een telb’

xnaq’ u

xkux oq

K’ab’a’ej naxtiqi rib’

Li k’ab’a’ej a’in wiib’ xxe’el ut naeechaniman sa’ li xkab’ xe’el.

Xkux oq:

qoq

Xnaq u:

xMaatz u:

xkux woq

xnaq aawu

xmaatz ru

xkux aawoq

xnaq eeru

xmaatz eeru

xkux

xnaq wu

xmaatz qu

Kab’a’ej xsum rib’

Eb’ li k’ab’a’ej a’in junelik nake’xb’eeresi rib’ junelik sa’ suumal.

Qaxe’ qatoon

Qama’ qixa’an

Qawa quk’a’

Qasi maatan

K’ab’a’ej ink’a’ nake’jala xxe’el naq nake’eechanimank

Li xk’ihalil li k’ab’a’ej wankeb’ sa’ xpaayil a’in, xb’aan naq ink’a’ nake’jala li xxe’el.

Ochoch

meex

ik

pix

hal

kenq’

maak’uy

tz’I’

k’al

chiin

koyow

mis

K’ab’a’ej wiib’ xe’el ab’an jun aj wi’ xyaalalil

Wankeb’ li k’ab’a’ej wiib’ xxe’el ab’an jun aj wi’ li xyaalalil. Eb’ li k’ab’a’ej a’in junelik nake’tz’iib’aman sa’ ch’utch’u.

Raxtul

Saltul

Raxq’een

Tz’alamche’