Tata b’ayil tuk’il tk’wal

Tqanil

Chitzun qa jun maj xi’ te tata B’ayil toj k’ul qu’n miẍtitaqtl tsi, xi’ tk’le’n jun tk’wal tuky’il. Jax kyq’o’n xpaqi’j kychej exi’tzuntz tuk’il tk’wal.

Tej kyjax tku’j witz, ok yal jun tman eky’ kyu’n intaq oq’ kyjalu: qiqiriqi, qiqiriqi; ex xi’taq tata B’ayil tzyulte ex jum tokx tman eky’ toj jun jul ex miẍti’ tzyet tu’n.

Tej tzun kyjapon B’ayil tuk’il tk’wal toj k’ul e aq’wi si’wil. Intaqtzun chi si’wi’n, tej tjatz b’et jumajtil tman eky’ kywitz. Kub’taq kytzyu’n, o’kx tkub’ naj jun majtil kywitz. Xi tq’ama’n tata B’ayil te k’wal: Min xob’a, qu’n ate’ tman eky’/tzeky’ lu talu’n k’ul ex in tq’uma’n jun tqanil qe. B’a’nxa, chab’a tz’aq’unana, chitzunte tata B’ayil te tk’wal.

Atzun tb’aj b’ant kysi jax tq’onte’ tata tiqatz tchej ex kyanjtzuntz. Ch’intl taqtzun kypon kyja, tej tetz lipin jun tx’yan tx’a’lte tqan chej. Jaw lipan te’ chej ex jaw jaq’un kyjalu: iiiiii, iiiii, majx el tz’aq tiqatz. Etz xjal xla’jilte tx’yan ex jaw kyb’u’yintl tiqatz kychej. Tejtzun kypon kyja, ok q’anin tqan chej tu’n ta’l suq’en. Ex kanun toj kynab’l qa ataq tqanilju tzaj tq’aman talu’n k’ul kye.

Efraín Amado Rosales Pérez
San Juan Ostuncalco, Quetzaltenango

Narración de las acciones que les suceden a unos personajes en un espacio y un tiempo determinados.