Cambios

Busca en cnbGuatemala con Google

sin resumen de edición
Línea 13: Línea 13:  
*Organice a los estudiantes en grupos para preguntar si todos tienen un perro. '''¿Su ub’i’ ri utz’i’?, ¿Su kutij ri utz’i’’?'''
 
*Organice a los estudiantes en grupos para preguntar si todos tienen un perro. '''¿Su ub’i’ ri utz’i’?, ¿Su kutij ri utz’i’’?'''
 
*Explique que en la siguiente lectura hay información relevante e información no tan relevante
 
*Explique que en la siguiente lectura hay información relevante e información no tan relevante
 +
 +
<div style="width:90%; margin:1em auto; border:dashed 2px #00aeef; background-color:#c6eafa; padding:15px; border-radius:15px;">
 +
<center>'''Ri xuk’ulmaj ri alaj tz’i’'''<ref>Ministerio de Educación -MINEDUC- Guatemala 2014</ref>
 +
 +
Ri alaj nutz’i’ ub’i’ a Q’eq, sib’alaj utz kuna’ kuqul taq le b’aq. Jun q’ij xch’api’ ri b’aq chi uqul. Ri tzijonem xuquje’ ri k’iche’ ch’ab’al.
 +
</center>
 +
</div>
 +
*Explique que para comprender mejor la lectura Ri xuk’ulmaj ri alaj tz’i’, es importante responder las siguientes preguntas:
 +
**¿Su ub’i’ ri tzijob’elil?
 +
**¿Su no’j k’o chi upam ri tzijob’elil?
 +
**¿Su no’j sib’alaj rajawaxik?
 +
**¿Su n’oj ma rajawaxik taj?
 +
*Elabore el siguiente formato en el pizarrón o en un papelógrafo y explique cómo se utiliza para analizar las lecturas.
 +
<table border=1 cellspacing=0 cellpadding=2 bordercolor="666633" width="65%" align="center">
 +
<tr>
 +
<td>Ub’i’ ri tzijob’elil</td>
 +
<td>No’j k’o chi upam ri tzijob’elil</td>
 +
<td>No’j sib’alaj rajawaxik</td>
 +
<td>No’j sib’alaj rajawaxik taj</td>
 +
</tr>
 +
 +
<tr>
 +
<td height="50px" ></td>
 +
<td height="50px"></td>
 +
<td height="50px"></td>
 +
</tr>
 +
</table>
 
|Enseñanza explicita=
 
|Enseñanza explicita=
 +
*Explique a los estudiantes que en las siguientes actividades realizarán lo siguiente: Kinsik’ij uwach jun tzijob’elil. Chanim kinb’ij chi we ri ub’anik kiwil ri no’j sib’alaj rajawaxik xuquje’ kiwil ri no’j ma rajawaxik taj chi upam jun tzijob’elil.
 +
*Explique la importancia de utilizar estas ideas:
 +
<table border=1 cellspacing=0 cellpadding=2 bordercolor="666633" width="65%" align="center">
 +
<tr>
 +
<td>Ub’i’ ri tzijob’elil</td>
 +
<td>No’j k’o chi upam ri tzijob’elil</td>
 +
<td>No’j sib’alaj rajawaxik</td>
 +
<td>No’j sib’alaj rajawaxik taj</td>
 +
</tr>
 +
 +
<tr>
 +
<td height="50px" ></td>
 +
<td height="50px"></td>
 +
<td height="50px"></td>
 +
</tr>
 +
</table>
 +
*Pregunte a los estudiantes si tienen alguna dificultad para realizar estas actividades y resuelva las dudas que tengan.
    
|Modelaje1=
 
|Modelaje1=
|Título cuadro=
+
*Explique que leerá la siguiente lectura en silencio y luego en voz
|Cuadro modelaje=
+
alta; después, ellos harán lo mismo.<div style="width:90%; margin:1em auto; border:dashed 2px #00aeef; background-color:#c6eafa; padding:15px; border-radius:15px;">
 +
<center>'''Ri xuk’ulmaj ri alaj tz’i’'''<ref>Ri tzijonem xuquje’ ri k’iche’ ch’ab’al Ministerio de Educación -MINEDUC-Guatemala 2014</ref></center>
 +
 
 +
Ri alaj nutz’i’ ub’i’ a Q’eq, sib’alaj utz kuna’ kuqul taq le b’aq. Jun q’ij xch’api’ ri b’aq chuqul.
 +
</div>
 +
*Explique el procedimiento para identificar los detalles en una lectura, utilizando el siguiente formato:
 +
<table border=1 cellspacing=0 cellpadding=2 bordercolor="666633" width="65%" align="center">
 +
<tr bgcolor=#CEE3F6>
 +
<td>Ub’i’ ri tzijob’elil</td>
 +
<td>No’j k’o chi upam ri tzijob’elil</td>
 +
<td>No’j sib’alaj rajawaxik</td>
 +
<td>No’j sib’alaj rajawaxik taj</td>
 +
</tr>
 +
 
 +
<tr >
 +
<td height="50px" >Xuk’ulmaj ri alaj tz’i’ </td>
 +
<td height="50px" >Ri tz’i’ utz kuna’ kuqul taq b’aq.</td>
 +
<td height="50px" >Xch’api’ ri b’aq chi uqul</td>
 +
<td>Ub’i’ a Q’eq, alaj, jun q’ij.</td>
 +
</tr>
 +
</table>
 +
*Explique que los detalles relevantes que ayudan a la comprensión de la lectura, no’j chi upam ri tzijob’elil xuquje’ ri no’j sib’alaj rajawaxik are: Ri tz’i’ utz kuna’ kuqul taq b’aq, “xch’api’ ri b’aq chi uqul”.
 +
*Proceda a leer la siguiente lectura en voz alta y con fluidez Ri K’ulb’u’t
 +
|Título cuadro=Ri K’ulb’u’t<ref>Miguel Santos Hernández Zapeta, Guatemala, 2017.</ref>
 +
|Cuadro modelaje=Nab’e ri komon K’ulb’u’t ub’i’, chila’ k’o jun tat ajchak
 +
Kel ub’i’ sib’alaj ki’kotemal rumal e k’o ak’alab’, alitomab’, tata’ib’, ixoqib’, ajq’ojomab’, ajq’ijab’, alab’om, ajkemab’, jalajoj k’aslemal, jalajoj kichak kikib’ano.
 +
 
 +
E k’o awajib’ pa ri komon pacha’ ri ch’iw, ri ch’iw keb’e xe’ taq che’, ri ak’alab’ keb’e pa tijob’al, ri tata’ib’ kkilij ri kulew ri alitomab’ kkib’an jach’, ri alab’om kkerej ri jal ruk’ k’at, ri nan kkib’an wa cho ja, konojel kechakunik, k’atek’uri’ konojel ri winaq kkimulij kib’ che ch’awem pwi’ su xkib’an pa jun q’ij, kkityoxij che ri Ajaw ri k’aslemal.
 
|Modelaje2=
 
|Modelaje2=
 +
*Explique a los estudiantes que ahora aprenderán a identificar detalles relevantes y detalles que no son relevantes en la lectura. Copie la lectura en el pizarrón.
 +
*Lea el título de la lectura e identifique los detalles relevantes e irrelevantes.
 +
<table border=1 cellspacing=0 cellpadding=2 bordercolor="666633" width="65%" align="center">
 +
<tr bgcolor=#CEE3F6>
 +
<td>Ub’i’ ri tzijob’elil</td>
 +
<td>No’j k’o chi upam ri tzijob’elil</td>
 +
<td>No’j sib’alaj rajawaxik</td>
 +
<td>No’j sib’alaj rajawaxik taj</td>
 +
</tr>
 +
 +
<tr>
 +
<td height="50px" >Ri k’ulb’u’t</td>
 +
<td height="50px" >Ri komon K’ulb’u’t ub’i</td>
 +
<td height="50px" >Konojel kechakunik, konojel ri winaq kkimulij kib’ che ch’awem pwi’ su xkib’an pa jun q’ij</td>
 +
<td>E k’o ak’alab’, alitomab’, tata’ib’, ixoqib’, ajq’ojomab’, ajq’ijab’, alab’om, ajkemab’, jalajoj k’aslemal.</td>
 +
</tr>
 +
</table>
 +
*Pregunte a los estudiantes: ¿Su no’j kuya le ub’i’ le tzijonem: “Ri k’ulb’u’t” chaqe?
 +
*Pida a los estudiantes que escriban en su cuaderno los detalles de la lectura Ri K’ulb’u’t de esta manera:''' Ri komon K’ulb’u’t ub’i’, konojel kechakunik, konojel ri winaq kkimulij kib’ che ch’awem pwi’ su xkib’an pa jun q’ij.'''
 +
*Solicite a los estudiantes que lean lo que han escrito en su cuaderno ''' Ri komon K’ulb’u’t ub’i’, konojel kechakunik, konojel ri winaq kkimulij kib’ che ch’awem pwi’ su xkib’an pa jun q’ij.'''
    
|Práctica guiada=
 
|Práctica guiada=
 +
*Escriba la siguiente lectura en el pizarrón: Ri ch’o Pida que los estudiantes lo copien en su cuaderno:
 +
<div style="width:90%; margin:1em auto; border:dashed 2px #00aeef; background-color:#c6eafa; padding:15px; border-radius:15px;">
 +
<center>'''Ri ch’o'''<ref>Miguel Santos Hernández Zapeta.<br>Gráfica, Rotafolio K’iche’, USAID Reforma Educativa en el Aula, 2011</ref></center>
 +
 +
Kutzijoj ri nan Ni’l che chaq’ab’ xuquje’ pa q’ij kutij ch’o ri me’s cho ja rech ma kek’iya’r taj. Nim ri ch’o, nim ri me’s, ri ch’o k’o raqan, ri me’s k’o raqan e k’o cho rachoch. Ri tat Kel, jun tat k’amal
 +
 +
b’e pa ri ukomon Q’u’ma’rkaj, sib’alaj k’o reta’mab’al, kerilij uwinaq, keb’utijoj ri ak’alab’ che tz’ib’anik pa K’iche’chi’.
 +
</div>
 +
*Pida a los estudiantes que, en parejas, completen los detalles relevantes y detalles que no son relevantes dentro de la lectura, utilizando el formato. Escriba como ejemplo la información: '''ub’i’ ri tzijob’elil, no’j k’o chi upam ri tzijob’elil.'''
 +
 +
<table border=1 cellspacing=0 cellpadding=2 bordercolor="666633" width="65%" align="center">
 +
<tr bgcolor=#CEE3F6>
 +
<td>Ub’i’ ri tzijob’elil</td>
 +
<td>No’j k’o chi upam ri tzijob’elil</td>
 +
<td>No’j sib’alaj rajawaxik</td>
 +
<td>No’j sib’alaj rajawaxik taj</td>
 +
</tr>
 +
 +
<tr>
 +
<td height="50px" >Ri ch’o</td>
 +
<td height="50px" >Ri ch’o k’o raqan, ri me’s k’o raqan</td>
 +
<td height="50px" ></td>
 +
<td height="50px" ></td>
 +
</tr>
 +
</table>
 +
*Revise el trabajo de cada uno de los grupos y ayude a los que tienen dificultad para encontrar los detalles relevantes y detalles irrelevantes.
 
|Práctica independiente=
 
|Práctica independiente=
 +
* Organice a los estudiantes en grupos para identificar los dos tipos de detalles en la siguiente lectura:
 +
<div style="width:90%; margin:1em auto; border:dashed 2px #00aeef; background-color:#c6eafa; padding:15px; border-radius:15px;">
 +
<center>'''K’ulmatajem pa tinimit Tz’unil'''<ref>Tzib’anel ajtij: Lilian Maribel Calderon. Zunil, Quetzaltenango. USAID Leer y Aprender Antología. Tzijob’elil. K’aslemal.</ref></center>
 +
 +
Ri kab’an Tz’unil are chi’ kil uwach jun loch’. Are kel
 +
 +
wajxaqib’ uq’ij ri xk’ojik. Kakoj kyaq usok ri unan rech kach’aj b’ik. Pa le nima’ kech’ajoq rech utz kiwach.
 +
 +
E keb’ kek’am b’ik pa tuj. Tek’uri’ kab’an jun komon wa’im pa kachoch. Ktij ri uwa’l ik rumal ri kinimaq’ij. We man je kab’an chike, kab’ison le rajaw tuj.
 +
</div>
 +
*Instruya a cada grupo que utilicen el formato para identificar los detalles que se ha utilizado.
 +
 +
<table border=1 cellspacing=0 cellpadding=2 bordercolor="666633" width="65%" align="center">
 +
<tr>
 +
<td>Ub’i’ ri tzijob’elil</td>
 +
<td>No’j k’o chi upam ri tzijob’elil</td>
 +
<td>No’j sib’alaj rajawaxik</td>
 +
<td>No’j sib’alaj rajawaxik taj</td>
 +
</tr>
 +
 +
<tr>
 +
<td height="50px" ></td>
 +
<td height="50px" ></td>
 +
<td height="50px" ></td>
 +
</tr>
 +
</table>
 +
*Pida a los estudiantes que compartan su trabajo con los demás compañeros. Corrija, de ser necesario, las respuestas de cada grupo.
 
|Cierrre=
 
|Cierrre=
 +
*Requiera a los estudiantes que, en parejas, respondan las siguientes preguntas:'''¿Su xiweta’maj pa uwi’ ri no’jib’al sib’alaj rajawaxik?, ¿Su xiweta’maj pa uwi’ ri no’j ma rajawaxik taj pa jun tzijob’elil?'''
 +
*Indique a cada pareja que cuente al resto de la clase sus respuestas a las dos preguntas anteriores. Si es necesario reforzarlos, puede utilizar cualquiera de las lecturas que se han analizado en esta
 +
lección.
 
|Evaluación=
 
|Evaluación=
 +
*Escriba en el pizarrón la siguiente expresión:'''“xch’api’ ri b’aq chi uqul” '''y explique que es un detalle relevante de una lectura, que cada grupo buscará un título correspondiente:'''“ub’i’ ri tzijob’elil”.'''
 +
*Pida a cada grupo que dé a conocer el resultado de su trabajo. Analice las similitudes y diferencias de cada grupo y refuerce, de ser necesario, el aprendizaje de cada estudiante.
 
}}
 
}}
 
==Referencias==
 
==Referencias==
30 170

ediciones