nuke, Administradores
30 170
ediciones
Cambios
Ir a la navegación
Ir a la búsqueda
Línea 1:
Línea 1: − + + + − [[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(25).png|center|400px]]+ − + − − ==Choltzij== Línea 26:
Línea 26: − + − + − :ch’akät + − :si’, + − :ch’at+ − :Xan + − :chun + − :ab’äj + − :tzyäq+ − :Tz’aläm + − :patz’än + − :ya’ + − :chakäch+ − :Saqk’utb’äl + − :läq + − :ch’ab’äq + − :sanayi’+ − :Machät + − :Meseb’äl + − :kotz’i’j + − :xar+ − :Xot + − :xuk’ub’ + − :ya’l + − :ulew+ − :B’ojo’y + − :xajab’ + − :k’ul + − :tem+ − :Ch’ich’ + − :warab’äl + − :tz’aq + − :nuch’at+ − :Kostal + − :wana’ + − :ikäj + − :q’utun+ − + − :qasi’ + − :pop + − :b’oloj+ − :Ne’y + − :kolo’ + − :xupub’äl + − :q’aq’+ − :Nutata’ + − :nuchaq’ + − :wati’t + − :wana’+ − :Numama’ + − :nub’aluk + − :ch’atäl + − :wali’+ − :Wechan + − :nuji’ + − :wach’alal + − :walite’+ − :Alib’ätz + − :ixtani’ + − :ri’j + − :ala’+ − :Nute’ + − :nutata’ + − :numama’ + − :nuch’utite’+ − :Nuch’utitata’ + − :nunimal + − :wana’+ − :nuchaq’+ − :Wal + − :nuk’ajol + − :numi’al+ − + + + + + + + + + + + + Línea 120:
Línea 131: − + + + Línea 140:
Línea 153: − + − + − :chenoj+ − :tzaqoj wäy+ − :Kinmes pa jay + − :ch’ajoj tzyäq + − :b’anoj jay+ − :Qasan oj + − :q’oloj kape’ + − :ninto’ nutata’+ − :Ch’aroj si’ + − :b’anoj q’utun+ − :Ya’oj + − :ch’aroj si’ + − :b’anij q’utun+ − :Rupam awän + − :b’oxoj q’aq’ + − :b’oqoj q’ayïs+ − :Nb’an taqkil + − :nb’ek’ama’ + − :si’ samaj+ − :Tz’ib’anem + − :b’anoj si’ + − :kem+ − :Nch’aj tzyäq + − :b’ox q’aq’+ − :Chapoj täp + − :ya’oj tz’o’+ − :K’aqoj q’ayïs + − :ninchojmisaj ch’at + − :Ninch’äj läq + − :b’anoj b’ey + − :B’anoj kem + − :ninmës ruwa jay+ − :Ninb’án q’op + − :ch’ajöl läq+ − :Tikoj awän + − :taqkil+ − + − :nuk’uj q’utun+ − :Nb’enub’ana’ si’ + − :wuxuj ixkoya’+ − :Tzaqoj che’ + − :ninb’ij nutz’o’+ − :B’anoj kape’ + − :b’ätz’+ − :K’aqoj q’ayïs + − :yib’e pa jäch’+ − :Yib’emuqu nuya’ + − :yib’eloq’o ichaj + − :nb’enub’ana’ loq’oj+ − :Ninch’elej nuchaq’+ − :b’anoj q’aq’+ − :Wuyajilan + − :b’atz’ b’anoj xan + − :k’ayin si’+ − :Jäch’ + − :k’ayin ixim + − :k’ayin kär+ − :B’anoj xajab’ + − :jitz’ol ya’l+ − :k’am+ − :Jok’oj ixkoya’ + − :josoj che’ + − :k’am+ − :Joloj ya’ ki’ + − :joq’oj jäl + − :jok’oj ik+ − :Josq’inem + − :jok’öl ixkoya’ + − :b’anoj tz’o’+ − :Jok’oj pinul + − :k’ayin maniya + − :k’ayin po’t+ + + + + + + + + + + + − + − + − :wakax + − :kej+ − :Ch’oy + − :kumätz + − :köj+ − :Äk’ + − :b’alam + − :umül+ − :Kär + − :kuk + − :utiw+ − :K’uch + − :ch’ök + − :syan+ − :Mes + − :wuch’ + − :tz’ikin+ − :Täp k’uch + − :sanïk + − :Palamax + − :b’ay + − + − :Jut + − :k’oy+ − :Ixpa’ch + − :si’k+ − :Üs ixpëq + − :ixkalet+ − :Xiwan + − :sotz’ + − :kab’+ − :Wonon + − :patix + − :par+ − :K’äq + − :ib’oy + − :tuch+ − :Sis + − :t’ot’ + − :täp+ − :Lol + − :ixpëq + − + + + + + + + + + + + + + − + Línea 280:
Línea 316: − + − + − :b’ey + − :ak’wala’+ − :Ch’ich’ + − :winäq + − :q’atb’äl tzij+ − :Che’+ − :ya’ + − :k’ayib’äl+ − :Q’ayïs + − :kotz’i’j + − :chiköp+ − :Winaqi’+ − :tz’i’ + − :to'onel+ − :Ab’äj + − :chikopi’ + − :raqän saqil+ − :K’ayinela’ + − :chi nimajay + − :q’ojom+ − :Ixoqi’ + − :nan + − :tat+ − :Ixtani’ + − :chuchi’ ya’ + − :awän+ − :Ulew + − :tzyäq + − :tijob’äl+ − + − :si’ + − :alkalte+ − :K’ïm + − :juyu’ + − :winäq+ − :Ixim + − :äk’ + − :aq’om+ − :Achi’a’ + − :jay + − :tz’aläm+ − :Ch’ich’ + − :kape’ + − :munil+ − :Kapiya + − :k’ayib’äl + − :nawïl k’ayïl wachinäq+ − :K’ayïl + − :xajab’ + − :k’ayinela’ kej+ − :K’ix + − :kinäq’ + − :eleq’oma’+ − :K’o ya’ + − :kojol jay + − :loq’oj ch’akät+ − :Meseb’äl + − :nuk’ül ch’akät + − :q’ayïs+ − [[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(34).png|center|350px]]+ + + + + + + + + + + − + − + − :nutata’ + − :nuchaq’ + − :nujite’ + − :ixöq+ − :Nunimal + − :nuxib’al + − :nub’aluk + − :winäq + − :yajte’+ − :Wati’t + − :wana’ + − :numama’+ − :rijiläj numama’+ − :Nimalaxel + − :ne’y + − :wali’ + − :nuchaq’+ − :wika’n+ − :Wiy + − :nute’ + − :wechan + − :awali’ + − :ri’j+ − :Ixöq + − :nujite’+ − :axib’al + − + − :walinam+ − :Wixnan + − :nuch’utite’ + − :näj chaq’ + − :qachaq’ + − :walite’+ − :Ixtani’ + − :alib’ätz + − :tata’ + − :ri’j + − :ch’i’p+ − :Te’ej + − :rijiläj nute’ + − :xib’al + − :q’opoj + − :nuji’+ − :Nume’al + − :ijaxel + − :rechan + − :wixjayil + − :nute’+ − :Nuk’exel + − :nuk’ajol + − :ak’wala’ + − :ixöq k’ajola’+ − + + + + + + + + + + + + − + − :xikinaj + − :ixk’äq+ − :q’ab’aj + − :kik’el + − :Atza’m+ − :aq’a’ + − :awaq’ + − :raqän+ − :wey + − :wäch + − :rismal awi’+ − :awey + − :ruq’a’ + − :ruwäch awey+ − :nuchi’ + − :b’aq + − :aqul+ − :paläj + − :Nutele’n + − :kik’+ − :ib’och’ + − :aqanaj + − + − :Ch’ek + − :ametz’ + − :awa’+ − :nuchi’ + − :ismachi’ + − :Awi’+ − :runaq’ awäch + − :waq’ + − :Apaläj+ − :eyaj + − :ach’ek + − :Ruwi’+ − :aq’a’ + − :Qey + − :qawäch+ − :Ti’ij + − :qaq’a’ + − :Xe’ apam+ − :nuqul + − :Xikinaj + − :ruwa’ ruk’u’x+ + + + + + + + + + + + − + − + − :si’ + − :ch’ajt + − :ya’l + − :b’oloj+ − :Xan + − :che’ + − :chun + − :b’ojo’y + − :nukolo’+ − :Ab’äj + − :tzyäq + − :tz’aläm + − :q’aq’ + − :po’t+ − :Patz’am + − :ya’ + − :kuku’ + − :warab’äl + − :q’e’l+ − :Räk’ + − :chakäch + − :sanayi’ + − :ch’ab’äq + − :ixim+ − :Ak’wala’ + − :k’ïm + − :klawx + − :ruxaq + − + − :si’+ − :Meseb’äl + − :kotz’i’j+ − :xot + − :Ruk’ojolib’äl si’+ − :k’ul+ − :Xuk’ub’+ − :wäy + − :ulew+ − :xajab’ + − :Machät+ − :ch’ich’ + − :Kostal+ − :k’am + − :Asaron+ − :jay+ − :käj+ − :kape’ + − :Tem+ − :pop + − :Kolo’+ − :b’ojo’y + − :Läq+ − :kem + − :Q’ab’a’t+ − :raqän jay + − :Aq’om+ − :Ruk’ojolib’äl q’aq’+ + + + + + + + + + + + − + − + + + Línea 523:
Línea 604: + + + + Línea 535:
Línea 620: + + + + − + − + − :nch’elej nuchaq’ + − :ponoj wäy + − :tz’ib’ + − :täpKinmës pa + − :jay + − :nch’aj tzyäq + − :mes + − :yitzaq + − :yib’e pan + − :qasan oj + − :Moloj si’ + − :chapoj kär + − :ch’aroj si’ + − :ya’öl wäy + − :ch’ajom + − :mesoj + − :B’anöy jay + − :Tuku'l + − :ya’anem + − :t’iso’n + − :b’anöy b’ey + − :t’iso’n + − :Ninto’ nutata’ + − :b’anoj wäy + − :nb’enukama’ ya’ + − :Ch’ajoj + − :b’anoj q’utun + − :mesoj + − :Nb’an taqkil + − + − :b’oxoj q’aq’ + − :Rupam kape’ + − :ninmës ruwa jay + − :ch’opoj ulew+ − :Nb’enuk’ama’ + − :nusi’+ − :choyoj si’+ − :kem+ − :Rupam xnakät + − :ya’oj tz’o’+ − :nutorij q’ayïs + − :Tukuj kape’+ − :tikoj kape’ + − :Ninchojmisaj ruchat+ − :Qasan oj + − :b’ätz’ + − :qasaan ooj + − :Rikil wäy+ − :chapoj sa’y + − :ninb’eb’ij nutz’o’+ − :Ninb’än b’oloj + − :ninb’än chenoj+ − :nub’än rukamul + − :Ch’ajöl läq+ − :paxin ab’äj + − :puq’uj ch’ab’äq+ − :Ninb’än wawex + − :tikoj awän+ − :ninchunaj nuch’at+ + + + + + + + + + + + − + − + − :ib’o’ch’ + − :yatb’iyin+ − :yib’iyaj + − :B’aq + − :yib’iyin+ − :tz’umal + − :yatb’e pa juyu’ + − :Yojb’iyaj+ − :nb’iyin nukik’el + − :yatb’e pa si’ + − :ixk’äq+ − :Tz’um + − :Yatpalaqin + − + − :Ch’a’k awaqän + − :Ch’akul + − :Nink’äq wi’+ − :Ruwi’ waqän + − :K’ojolib’äl xajab’ + − :Ixtuxil+ − :Yipe + − :nub’aqil + − :awa’+ − :yatxajo’ + − :nuch’ek + − + + + + + + + + + + + + + − + − Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(40.4).png − + − + − :nupon ruway + − :yattz’ib’an+ − :Nuchäp ruway + − :ruwi’ ruq’a’ + − :ib’o’ch’+ − :Nachäp wäy + − :nachäp kär + − :kïk’+ − :B’aq + − :ninpaq’ij nuq’a’ + − :nuch’äj nutzyaq+ − :Nusamajij + − :nachap naqüm + − :nach’äj ruwäch+ − :Yiwa’ + − :ixk’äq + − :tzaqöl wäy+ − :Tzaqb’äl wäy + − :nqatutuj kape’ + − :ninchäp wachinäq+ − :Nupaq’ij nuq’a’ + − :naq’etej awi’ + − :naqol ruxaq awän+ − :Nachäp läq + − + − :nach’äj läq+ − :Nnuchäp atuxtäq + − :ruk’u’x aq’a’ + − :nuxoj tz’o’+ − :Nuq’a’ + − :nuchäp wuj + − :nub’än b’ätz’+ − :Njaq chi’ jay + − :yitz’ib’an + − :namës pa jay+ − :Nachäp xajab’ + − :natïj awäy + − :naqüm akape’+ − :Yatq’eten + − :yataq’oman + − :yatq’ojoman+ − :B’anb’äl chenoj + − :nwokisaj nutzyaq + − :nqachäp tz’ib’ab’äl+ − :Naq’etaj atz’i’ + − :nunük’ nukem + − :jaqb’äl chi’aj+ − :Nunük’ nutzyaq+ + + + + + + + + + − + Línea 697:
Línea 817: − + − + − :natïj + − :tijoj kape’ + − :yojsik’in+ − :Naräq achi’ + − :yitzijon + − :sik’ib’äl winäq + − :q’ejelob’äl qate’+ − :Nuchi’ + − :nutïj wäy + − :yatb’ixan + − :q’ejelob’äl qatata’+ − :Naqüm ya’ + − :yatch’o + − :nakach’uj + − :q’ejelob’äl qati’t+ − :Chi’aj + − :xe’wäy + − :nsilob’ej ri’ + − :q’ejelob’äl qamama’+ − :Nuq’a’ + − :nutïj äk’ + − :nutïj jun wachinäq + − :q’ejelob’äl qach’itite’+ − :nuräq nuchi’ + − :Nwa’ + − :pan aqul + − :q’ejelob’äl qach’ititata’+ − :loq’b’äl uq + − :Qachi’ + − :qaq’ + − :b’anob’äl k’ayij+ − :nuyöb’ + − :Nub’ïq’ chub’ + − :nutïj kach’ + − :sik’inel Ajaw+ − :nsik’in + − :Metz’ + − :nqumun + − :sik’inel wach’alal+ − :nutïj ya’ + − :Nuxupuj xul + − :q’ejelonel nwa’ + − + − :Nuq’ejela’ nte’ + − :tijöy kinäq’ + − :tijöy rikil + − :sik’inel ruwa wuj+ − :K’o rub’aqil + − :ruk’atzil + − :kach’ + − :yoq’onel+ − :Ruk’wan kïk’ + − :ch’akul + − :ruk’wan qey + − :nb’ixan+ − :richin qachub’ + − :k’o rub’och’iil + − :ruchi’ + − :nxib’an+ − :sik’ib’äl chiköp + − :Sujunel k’ayij + − :nchub’an sujub’äl si’ + − :nchub’an+ − :Sujub’äl to’om + − :sujub’äl wäy + − :natïj away + − :b’ochi’inel+ − :nuloq’ob’ej tzyäq + − :natïj munil + − :tijöl ichaj + − :sujunel+ − :natïj äk’ + − :nutïj ik + − :ruwäch wey+ − :nutz’üb’ + − :yib’ison + − :nukäch’ kach’+ − :ruwäch eyaj + − :ruk’wan b’aq + − :Ruk’wan ismachi’+ − :Ruk’wan ib’och’ + − :sik’ib’äl tz’ib’ + − :sik’ib’äl qachaq’+ − :sik’ib’äl wuj + − :noq’+ − [[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(44).png|center|350px]]+ + + + + + + + + + + − + − + − :ajsamajel + − :tzatzq’or+ − :Utziläj winäq + − :ko’öl raqän + − :chomiläj winäq+ − :Tijöl q’ayïs + − :ti’oj ruq’a’ + − :ti’oj+ − :Nima’q rusamaj + − :kokoj kaqän + − :b’aq+ − :Qumüy ya’ + − :nima’q ruxikin + − :nima’q ruwi’+ − :Nïm rutza’m + − :ma nsamäj ta + − :k’o rey+ − :K’anen + − :ti’oj ruwi’ + − :q’aq’awinäq+ − :Eleq’oma’ + − :nima’q rixk’äq + − :k’o ruchi’+ − :B’aqiläj winäq + − :tz’ujunel + − :saqawinäq+ − :Nima’q rumetz’ + − :nima’q ra’ + − :nïm ra’+ − :B’anöl taq ch’a’oj + − :nïm raq’ + − :ruwäch+ − + − :k’o rutza’m + − :k’o rupas+ − :K’o rumochila + − :jun xtän + − :e b’aq+ − :Ti’oj raqän + − :ch’ayonela’ + − :b’anöy taq jay+ − :Qas yesamäj + − :k’o ruxajab’ + − :tz’il rij+ − :Saqaläj winäq + − :achin + − :rismal ruwi’+ − :Ütz ntzijon + − :pim ruwa rey + − :nima’q ruq’a’+ − :B’anöy utzil + − :k’o ruwi’ + − :k’o ruwäch+ − :K’o rub’aqil + − :säq + − :ti’oj rutza’m+ − :Ti’oj rixk’äq + − :b’anöy ch’a’oj + − :ti ko’öl+ − :Nsamäj + − :ajq’ij + − :ajchapöl kär+ − :Ak’wal + − :ala’ + − :sib’isäq runaq’ ruwäch+ − + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + − :Setesïk rachäq − :b’anöl etzelal − :b’anöy jay − :Säq ntzu’un − :b’anöl q’ab’arïk − :sal rij − :Rurajil − :qas ütz − :qas jeb’ël − :b’ajïl jay − :ti’oj rixk’äq − :q’ëq ruwi’ − :q’ëq ruxajab’ − :ti’oj rupaläj − :q’ab’arel − :ti’oj rub’aqil − :ti’oj rutz’umal − :punupäq xe’ rey − :pïm ruxikin − :perepäq ruxikin − :ntzijon − :nïm ruwäch − :nïm ruq’a’ − :waranel − :jewejïk rupaläj − :chaponel − :b’aq ruqul − :ajetz’anel − [[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(46).png|center|350px]] Línea 898:
Línea 1048: − + Línea 906:
Línea 1056: − + − :Wuj + − :Ak’wala’+ − :Rutzub’al jay + − :Meseb’äl + − :Tijonel+ − :Kotz’i’j + − :Tz’aläm tz’ib’ab’äl + − :Xan+ − :Rupam jay + − :K’ayinela’+ − :Q’ojom + − :Muj + − :Chi’ch’+ − :Tem + − :Kotz’i’j + − :Chi jay+ − :Ch’ame’y + − :Ichinaj + − :Alanxäx+ − :Yojib’äl + − + − :Q’ayïs+ − :Ruk’ojolib’äl q’ayïs + − :K’ojolib’äl wuj + − :K’ayinel+ − :Rub’ey + − :K’am + − :Ruwäch jay+ − :Ruxaq wuj + − :Jay lámina + − :jay+ − :tz’aq + − :tz’aläm + − :tz’ib’ab’äl+ − :tz’uyub’äl + − :chupub’äl + − :qumib’äl+ − :yojib’äl + − :rupam jay + − :k’olaj+ − + + + + + + + + + + + Línea 988:
Línea 1148: − + Línea 1015:
Línea 1175: − + − :ch’ich’ + − :b’ey + − :ch’akät+ − :ak’wala’ + − :winäq + − :q’atab’äl + − :tziij + − :meseb’äl+ − :ya’ + − :k’ayib’äl + − :q’ayis + − :k’uch+ − :kotz’i’j + − :chiköp + − :winaqi’ + − :kojol jay+ − :tz’i’ + − :tonel + − :ab’äj + − :b’anöy xajab’+ − :raqan q’aq’ + − :chikopi’ + − :k’ayinela’ + − :kej+ − :ixoqi’ + − :chi nimajay + − + − :k’ayïl + − :xajab’ + − :q’ojom nan+ − :mix + − :k’ayïl + − :q’enum ixtani’+ − :chiya’ + − :awän + − :ulew+ − :tzyäq + − :b’ey + − :tijob’äl+ − :ti’ij + − :si’ + − :alkalte+ − :k’im juyu’ + − :ixim + − :ak’+ − :aq’om + − :jay + − :achi’a’+ − :tz’aläm jay + − :jun ch’ich’ + − :kape’+ − :kapiya + − :k’ayib’al ak’+ + + + + + + + + + + + − + Línea 1082:
Línea 1253: − + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + − Choltzij richin q’utu’n:+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + − + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + − + − + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + − + + + + + − + − + − - Achike nkib’än ri ate’ winaqi’, achi’el ri xb’ix qa chupam ri tzijonem xsik’ïx qa chawe? Tab’ana’ utzil tatz’ib’aj.+ − 2.7 Ruk’iyixik ri rujotayixik tzij + − + − + + + + + + + + + + + − + − + − - Tasolo’ chi kiwäch ri ak’wala’, ri rub’eyal najotayij jun tzij, richin natz’ük jun chik ruwäch tzij. Tikirel nab’än re samaj re’ kik’in rije’, rik’in jun tzijonem akuchi’ tikirel nkikanoj jun ruwäch tzij k’a ri’ nkitz’ët we ri ruxe’el ri tzij ri’ k’o chik chupam ch’aqa’ chik tzij. + − - Tak’utu’ chi kiwäch ri ak’wala’ ronojel ruwäch tzij tikirel nujotayij jun chik ruwäch chi tzij, chuqa’ chi jun tzij ntz’uk, k’a ri’ man jun tikirel najotayij chi rij, man ütz ta nok chupam ri molaj kichin ri k’ak’a’ taq tzij pa qach’ab’äl. + − - Tikirel natzu’ ri jujun chik wuj richin niq’ax jub’a’ chik re na’oj re’, pa ruk’isb’äl re to’ob’äl wuj re’ k’o jujun kib’i’.+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + − Samaj kichin tijoxela’ + − 2.8 K’atzinel chi nqatz’ët achike rub’anon wi chupam ri jalajoj taq tzij chupam ri ojer taq tzij.+ + + + + + + + + + + + + + − K’atzinel chi nqatz’ët ri taq cholon taq tzij re’, achike’ rub’eyal e k’o chupam − Samaj richin ri tijonel − - Tasik’ij jun k’i’ mul pa kixkin ri taq ak’wala’ re ka’i’ oxi’ taq tzijonem re’. Ütz nkelesaj kina’oj chi rij richin achike xtikïl chupam. − - Tab’ana’ jun etz’anem kik’in chi rij ri taq tzijonem. − - Tasolo’ rij ri na’oj k’o chupam ri taq tzijonem kik’in ri taq ak’wala’. La ütz o manaq ütz ta ri k’o chupam. − - Tak’utuj chi ke ri taq tijoxela’. La k’o kik’axan rije’ ri taq na’oj: Ajaw, ruk’u’x kaj, ruk’u’x ulew; tz’aqöl b’itöl. Tikitzijoj jub’a’ chi rij re’. We man jun ta kak’axan, k’atzinel chi naq’alajrisaj jub’a’ chik chi kiwäch. − Ruq’ajarik ri jujun b’i’aj+ − Ruma: Maya’ nimab’äl k’u’x pa Kaqchikel tinamït. − Kaqchikel cholchi’. 2002. − + − + + + + + + + − Ä) Ruk’u’x Ulew − Wi manaq ta ri loq’oläj qate’ ruwach’ulew, manaq ta choj pa ruwi’ oj pa’äl wi. Chupam chik k’a re loq’oläj ruwach’ulew k’o chik ch’aqa’ uchuqa’ ri nto’on chi k’o k’aslem. Ja ri loq’oläj kaq’iq’ chuqa’ ri loq’oläj ya’, ri loq’oläj q’aq’. + − 2.9 Ke re’ rub’eyal ri taq choltz’ib’ ri nkokisaj richin rutz’ib’axik pa qach’ab’äl Kaqchikel + − + + + + − + + + + − + + + + − + + + + − + + + + + Línea 1172:
Línea 1670: + + + + +
Busca en cnbGuatemala con Google
Nuestro idioma en la escuela/Kaqchikel/Vocabulario (editar)
Revisión del 04:30 1 dic 2017
, hace 6 años→Ruk’iyixik ri rujotayixik tzij
{{DISPLAYTITLE:CHOLTZIJ Vocabulario}}
{{Navegador DIGEBI 7 sub}}
{{DISPLAYTITLE:Choltzij (vocabulario)}}
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(25).png|right|250px]]
__TOC__
__TOC__
<div style="clear:both"></div>
==Kowinib'äl.==
==Kowinib'äl==
#Nretamaj ri nab’ey taq choltzij chupam ri ch’ab’äl, pa rucholajem ri jalajöj motzaj tzij.
#Nretamaj ri nab’ey taq choltzij chupam ri ch’ab’äl, pa rucholajem ri jalajöj motzaj tzij.
#Ntikïr ntz’aqatisaj ri tzij ketaman k’a wakami, rik’in ri rub’anik k’ak’a’ taq tzij rik’in ri rokisaxik ri rujotayixik tzij pa qach’ab’äl.
#Ntikïr ntz’aqatisaj ri tzij ketaman k’a wakami, rik’in ri rub’anik k’ak’a’ taq tzij rik’in ri rokisaxik ri rujotayixik tzij pa qach’ab’äl.
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
Ri choltzij jun molaj taq tzij ri k’o chupam jun ch’ab’äl, ow ri nch’ab’alïx ruma jun winäq, o ri k’o chupam jun wuj.
Ri choltzij jun molaj taq tzij ri k’o chupam jun ch’ab’äl, ow ri nch’ab’alïx ruma jun winäq, o ri k’o chupam jun wuj.
'''Tzij richin pa jay.'''
'''Tzij richin pa jay.'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(27).png|right|350px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(27).png|right|450px]]
:K’im
<div style="width:50%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
K’im
ch’akät
si’,
ch’at
Xan
chun
ab’äj
tzyäq
Tz’aläm
patz’än
ya’
chakäch
Saqk’utb’äl
läq
ch’ab’äq
sanayi’
Machät
Meseb’äl
kotz’i’j
xar
Xot
xuk’ub’
ya’l
ulew
B’ojo’y
xajab’
k’ul
tem
Ch’ich’
warab’äl
tz’aq
nuch’at
Kostal
:Su’t
wana’
ikäj
q’utun
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
Su’t
qasi’
pop
b’oloj
Ne’y
kolo’
xupub’äl
q’aq’
Nutata’
nuchaq’
wati’t
wana’
Numama’
nub’aluk
ch’atäl
wali’
Wechan
nuji’
wach’alal
walite’
Alib’ätz
ixtani’
ri’j
ala’
Nute’
nutata’
numama’
nuch’utite’
:k’a’
Nuch’utitata’
nunimal
wana’
nuchaq’
Wal
nuk’ajol
numi’al
k’a’
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
'''Tzijonem'''
'''Tzijonem'''
*Tacholajij jun choltz’ij richin ronejel ri wachinäq e k’o pa jay richin awochoch, k’a ri’ tatz’aqatisaj rik’in ri choltzij k’o kik’in ri awachib’il.
*Tacholajij jun choltz’ij richin ronejel ri wachinäq e k’o pa jay richin awochoch, k’a ri’ tatz’aqatisaj rik’in ri choltzij k’o kik’in ri awachib’il.
==Taq tzij kichin ak’wala’.==
<div style="clear:both"></div>
==Taq tzij kichin ak’wala’==
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
K’o ri taq k’amab’äl tzij pa to’ob’äl wuj.
K’o ri taq k’amab’äl tzij pa to’ob’äl wuj.
Choltzij nch’o chi rij samaj.
Choltzij nch’o chi rij samaj.
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(30).png|right|350px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(30).png|right|250px]]
:K’ayinem
<div style="width:30%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
K’ayinem
chenoj
tzaqoj wäy
Kinmes pa jay
ch’ajoj tzyäq
b’anoj jay
Qasan oj
q’oloj kape’
ninto’ nutata’
Ch’aroj si’
b’anoj q’utun
Ya’oj
ch’aroj si’
b’anij q’utun
Rupam awän
b’oxoj q’aq’
b’oqoj q’ayïs
Nb’an taqkil
nb’ek’ama’
si’ samaj
Tz’ib’anem
b’anoj si’
kem
Nch’aj tzyäq
b’ox q’aq’
Chapoj täp
ya’oj tz’o’
K’aqoj q’ayïs
ninchojmisaj ch’at
Ninch’äj läq
b’anoj b’ey
B’anoj kem
ninmës ruwa jay
Ninb’án q’op
:Paxin ab’äj
ch’ajöl läq
Tikoj awän
taqkil
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
Paxin ab’äj
nuk’uj q’utun
Nb’enub’ana’ si’
wuxuj ixkoya’
Tzaqoj che’
ninb’ij nutz’o’
B’anoj kape’
b’ätz’
K’aqoj q’ayïs
yib’e pa jäch’
Yib’emuqu nuya’
yib’eloq’o ichaj
nb’enub’ana’ loq’oj
Ninch’elej nuchaq’
b’anoj q’aq’
Wuyajilan
b’atz’ b’anoj xan
k’ayin si’
Jäch’
k’ayin ixim
k’ayin kär
B’anoj xajab’
jitz’ol ya’l
k’am
Jok’oj ixkoya’
josoj che’
k’am
Joloj ya’ ki’
joq’oj jäl
jok’oj ik
Josq’inem
jok’öl ixkoya’
b’anoj tz’o’
Jok’oj pinul
k’ayin maniya
k’ayin po’t
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
'''Tzij kichin taq chikopi’'''
'''Tzij kichin taq chikopi’'''
'''Choltzij richin ruchajixik kichin ri taq chikopi’.'''
'''Choltzij richin ruchajixik kichin ri taq chikopi’.'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(31).png|right|250px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(31).png|right|450px]]
:Tz’i’
<div style="width:30%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
Tz’i’
wakax
kej
Ch’oy
kumätz
köj
Äk’
b’alam
umül
Kär
kuk
utiw
K’uch
ch’ök
syan
Mes
wuch’
tz’ikin
Täp k’uch
:xik
sanïk
Palamax
b’ay
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
xik
Jut
k’oy
Ixpa’ch
si’k
Üs ixpëq
ixkalet
Xiwan
sotz’
kab’
Wonon
patix
par
K’äq
:ixtutz’
ib’oy
tuch
Sis
t’ot’
täp
Lol
ixpëq
ixtutz’
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
<center>
<center>
<gallery widths=175px heights=175px>
<gallery widths=175px heights=175px perrow=4>
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(32.1).png
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(32.1).png
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(32.2).png
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(32.2).png
'''Choltzij richin pa tinamït'''
'''Choltzij richin pa tinamït'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(32.5).png|right|450px]]
:Jay
<div style="width:30%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
Jay
b’ey
ak’wala’
Ch’ich’
winäq
q’atb’äl tzij
Che’
ya’
k’ayib’äl
Q’ayïs
kotz’i’j
chiköp
Winaqi’
tz’i’
to'onel
Ab’äj
chikopi’
raqän saqil
K’ayinela’
chi nimajay
q’ojom
Ixoqi’
nan
tat
Ixtani’
chuchi’ ya’
awän
:Ti’ij
Ulew
tzyäq
tijob’äl
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
Ti’ij
si’
alkalte
K’ïm
juyu’
winäq
Ixim
äk’
aq’om
Achi’a’
jay
tz’aläm
Ch’ich’
kape’
munil
Kapiya
k’ayib’äl
nawïl k’ayïl wachinäq
K’ayïl
xajab’
k’ayinela’ kej
K’ix
kinäq’
eleq’oma’
K’o ya’
kojol jay
loq’oj ch’akät
Meseb’äl
nuk’ül ch’akät
q’ayïs
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
'''Choltzij richin ri ach’alal ri’il'''
'''Choltzij richin ri ach’alal ri’il'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(35).png|right|350px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(35).png|right|450px]]
:Nute’
<div style="width:30%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
Nute’
nutata’
nuchaq’
nujite’
ixöq
Nunimal
nuxib’al
nub’aluk
winäq
yajte’
Wati’t
wana’
numama’
rijiläj numama’
Nimalaxel
ne’y
wali’
nuchaq’
wika’n
Wiy
nute’
wechan
awali’
ri’j
:awati’t
Ixöq
nujite’
axib’al
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
awati’t
walinam
Wixnan
nuch’utite’
näj chaq’
qachaq’
walite’
Ixtani’
alib’ätz
tata’
ri’j
ch’i’p
Te’ej
rijiläj nute’
xib’al
q’opoj
nuji’
Nume’al
ijaxel
:Awalite’
rechan
wixjayil
nute’
Nuk’exel
nuk’ajol
ak’wala’
ixöq k’ajola’
Awalite’
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
'''Choltzij richin ri ch’akulaj'''
'''Choltzij richin ri ch’akulaj'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(36).png|right|350px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(36).png|right|350px]]
:Aqanaj
<div style="width:30%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
Aqanaj
xikinaj
ixk’äq
q’ab’aj
kik’el
Atza’m
aq’a’
awaq’
raqän
wey
wäch
rismal awi’
awey
ruq’a’
ruwäch awey
nuchi’
b’aq
aqul
paläj
Nutele’n
:ameske’l
kik’
ib’och’
aqanaj
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
ameske’l
Ch’ek
ametz’
awa’
nuchi’
ismachi’
Awi’
runaq’ awäch
waq’
Apaläj
eyaj
ach’ek
Ruwi’
aq’a’
Qey
qawäch
Ti’ij
qaq’a’
Xe’ apam
nuqul
Xikinaj
ruwa’ ruk’u’x
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
'''Choltzij richin jay'''
'''Choltzij richin jay'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(37).png|right|350px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(37).png|right|450px]]
:Ch’akät
<div style="width:30%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
Ch’akät
si’
ch’ajt
ya’l
b’oloj
Xan
che’
chun
b’ojo’y
nukolo’
Ab’äj
tzyäq
tz’aläm
q’aq’
po’t
Patz’am
ya’
kuku’
warab’äl
q’e’l
Räk’
chakäch
sanayi’
ch’ab’äq
ixim
Ak’wala’
:ch’äj
k’ïm
klawx
ruxaq
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
ch’äj
si’
Meseb’äl
kotz’i’j
xot
Ruk’ojolib’äl si’
k’ul
Xuk’ub’
wäy
ulew
xajab’
Machät
ch’ich’
Kostal
k’am
Asaron
jay
käj
kape’
Tem
pop
Kolo’
b’ojo’y
Läq
kem
Q’ab’a’t
raqän jay
Aq’om
Ruk’ojolib’äl q’aq’
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
'''Choltzij richin b’onil'''
'''Choltzij richin b’onil'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(38).png|right|350px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(38).png|right|450px]]
Käq
<div style="width:30%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>Käq
q’än
q’än
q’ëq
q’ëq
raxwäch
raxwäch
saqpor
saqpor
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
Kaqköj
Kaqköj
tz’iltz’öj
tz’iltz’öj
lo’x
lo’x
chajchöj
chajchöj
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
'''Choltzij kichin taq samaj'''
'''Choltzij kichin taq samaj'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(39).png|right|350px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(39).png|right|450px]]
:K’ayinem
<div style="width:30%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
K’ayinem
nch’elej nuchaq’
ponoj wäy
tz’ib’
täpKinmës pa
jay
nch’aj tzyäq
mes
yitzaq
yib’e pan
qasan oj
Moloj si’
chapoj kär
ch’aroj si’
ya’öl wäy
ch’ajom
mesoj
B’anöy jay
Tuku'l
ya’anem
t’iso’n
b’anöy b’ey
t’iso’n
Ninto’ nutata’
b’anoj wäy
nb’enukama’ ya’
Ch’ajoj
:mesoj pa jay
b’anoj q’utun
mesoj
Nb’an taqkil
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
mesoj pa jay
b’oxoj q’aq’
Rupam kape’
ninmës ruwa jay
ch’opoj ulew
Nb’enuk’ama’
nusi’
choyoj si’
kem
Rupam xnakät
ya’oj tz’o’
nutorij q’ayïs
Tukuj kape’
tikoj kape’
Ninchojmisaj ruchat
Qasan oj
b’ätz’
qasaan ooj
Rikil wäy
chapoj sa’y
ninb’eb’ij nutz’o’
Ninb’än b’oloj
ninb’än chenoj
nub’än rukamul
Ch’ajöl läq
paxin ab’äj
puq’uj ch’ab’äq
Ninb’än wawex
tikoj awän
ninchunaj nuch’at
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
'''Choltzij kichin aqanaj'''
'''Choltzij kichin aqanaj'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(40.1).png|right|350px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(40.1).png|right|420px]]
:Kïk’
<div style="width:30%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
Kïk’
ib’o’ch’
yatb’iyin
yib’iyaj
B’aq
yib’iyin
tz’umal
yatb’e pa juyu’
Yojb’iyaj
nb’iyin nukik’el
yatb’e pa si’
:Ruka’n b’aq
ixk’äq
Tz’um
Yatpalaqin
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
Ruka’n b’aq
Ch’a’k awaqän
Ch’akul
Nink’äq wi’
Ruwi’ waqän
:yatnupalaqinisaj
K’ojolib’äl xajab’
Ixtuxil
Yipe
nub’aqil
awa’
yatxajo’
nuch’ek
yatnupalaqinisaj
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
<center>
<center>
<gallery widths=200px heights=200px>
<gallery widths=250px heights=250px>
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(40.2).png
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(40.2).png
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(40.3).png
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(40.3).png
</gallery>
</gallery>
</center>
</center>
'''Choltzij kichin q’ab’aj'''
'''Choltzij kichin q’ab’aj'''
<div style="width:30%;">
:Naq’etej aq’a’
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>Naq’etej aq’a’
nupon ruway
yattz’ib’an
Nuchäp ruway
ruwi’ ruq’a’
ib’o’ch’
Nachäp wäy
nachäp kär
kïk’
B’aq
ninpaq’ij nuq’a’
nuch’äj nutzyaq
Nusamajij
nachap naqüm
nach’äj ruwäch
Yiwa’
ixk’äq
tzaqöl wäy
Tzaqb’äl wäy
nqatutuj kape’
ninchäp wachinäq
Nupaq’ij nuq’a’
naq’etej awi’
naqol ruxaq awän
:nachäp ab’äj
Nachäp läq
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
nachäp ab’äj
nach’äj läq
Nnuchäp atuxtäq
ruk’u’x aq’a’
nuxoj tz’o’
Nuq’a’
nuchäp wuj
nub’än b’ätz’
Njaq chi’ jay
yitz’ib’an
namës pa jay
Nachäp xajab’
natïj awäy
naqüm akape’
Yatq’eten
yataq’oman
yatq’ojoman
B’anb’äl chenoj
nwokisaj nutzyaq
nqachäp tz’ib’ab’äl
Naq’etaj atz’i’
nunük’ nukem
jaqb’äl chi’aj
Nunük’ nutzyaq
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
<center>
<center>
<gallery widths=200px heights=200px>
<gallery widths=200px heights=200px perrow=3>
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(42.1).png
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(42.1).png
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(42.2).png
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(42.2).png
</gallery>
</gallery>
</center>
</center>
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(44).png|right|420px]]
'''Choltzij kichin chi’aj'''
'''Choltzij kichin chi’aj'''
:Yattzijon
<div style="width:30%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
Yattzijon
natïj
tijoj kape’
yojsik’in
Naräq achi’
yitzijon
sik’ib’äl winäq
q’ejelob’äl qate’
Nuchi’
nutïj wäy
yatb’ixan
q’ejelob’äl qatata’
Naqüm ya’
yatch’o
nakach’uj
q’ejelob’äl qati’t
Chi’aj
xe’wäy
nsilob’ej ri’
q’ejelob’äl qamama’
Nuq’a’
nutïj äk’
nutïj jun wachinäq
q’ejelob’äl qach’itite’
nuräq nuchi’
Nwa’
pan aqul
q’ejelob’äl qach’ititata’
loq’b’äl uq
Qachi’
qaq’
b’anob’äl k’ayij
nuyöb’
Nub’ïq’ chub’
nutïj kach’
sik’inel Ajaw
nsik’in
Metz’
nqumun
sik’inel wach’alal
:b’anöy samaj
nutïj ya’
Nuxupuj xul
q’ejelonel nwa’
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
b’anöy samaj
Nuq’ejela’ nte’
tijöy kinäq’
tijöy rikil
sik’inel ruwa wuj
K’o rub’aqil
ruk’atzil
kach’
yoq’onel
Ruk’wan kïk’
ch’akul
ruk’wan qey
nb’ixan
richin qachub’
k’o rub’och’iil
ruchi’
nxib’an
sik’ib’äl chiköp
Sujunel k’ayij
nchub’an sujub’äl si’
nchub’an
Sujub’äl to’om
sujub’äl wäy
natïj away
b’ochi’inel
nuloq’ob’ej tzyäq
natïj munil
tijöl ichaj
sujunel
natïj äk’
nutïj ik
ruwäch wey
nutz’üb’
yib’ison
nukäch’ kach’
ruwäch eyaj
ruk’wan b’aq
Ruk’wan ismachi’
Ruk’wan ib’och’
sik’ib’äl tz’ib’
sik’ib’äl qachaq’
sik’ib’äl wuj
noq’
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
'''Choltzij nuk’än ri’ rik’in ri ch’akulaj'''
'''Choltzij nuk’än ri’ rik’in ri ch’akulaj'''
<div style="width:30%;">
:Nïm raqän
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
Nïm raqän
ajsamajel
tzatzq’or
Utziläj winäq
ko’öl raqän
chomiläj winäq
Tijöl q’ayïs
ti’oj ruq’a’
ti’oj
Nima’q rusamaj
kokoj kaqän
b’aq
Qumüy ya’
nima’q ruxikin
nima’q ruwi’
Nïm rutza’m
ma nsamäj ta
k’o rey
K’anen
ti’oj ruwi’
q’aq’awinäq
Eleq’oma’
nima’q rixk’äq
k’o ruchi’
B’aqiläj winäq
tz’ujunel
saqawinäq
Nima’q rumetz’
nima’q ra’
nïm ra’
B’anöl taq ch’a’oj
:Nïm ruxajab’
nïm raq’
ruwäch
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
Nïm ruxajab’
k’o rutza’m
k’o rupas
K’o rumochila
jun xtän
e b’aq
Ti’oj raqän
ch’ayonela’
b’anöy taq jay
Qas yesamäj
k’o ruxajab’
tz’il rij
Saqaläj winäq
achin
rismal ruwi’
Ütz ntzijon
pim ruwa rey
nima’q ruq’a’
B’anöy utzil
k’o ruwi’
k’o ruwäch
K’o rub’aqil
säq
ti’oj rutza’m
Ti’oj rixk’äq
b’anöy ch’a’oj
ti ko’öl
Nsamäj
ajq’ij
ajchapöl kär
Ak’wal
ala’
sib’isäq runaq’ ruwäch
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(46).png|right|380px]]
'''Choltzij richin pa jay, rik’in kisamaj taq ak’wala’'''
'''Choltzij richin pa jay, rik’in kisamaj taq ak’wala’'''
<div style="width:30%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
Setesïk rachäq
b’anöl etzelal
b’anöy jay
Säq ntzu’un
b’anöl q’ab’arïk
sal rij
Rurajil
qas ütz
qas jeb’ël
b’ajïl jay
ti’oj rixk’äq
q’ëq ruwi’
q’ëq ruxajab’
ti’oj rupaläj
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
q’ab’arel
ti’oj rub’aqil
ti’oj rutz’umal
punupäq xe’ rey
pïm ruxikin
perepäq ruxikin
ntzijon
nïm ruwäch
nïm ruq’a’
waranel
jewejïk rupaläj
chaponel
b’aq ruqul
ajetz’anel
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
'''Tijonel'''
'''Tijonel'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
We ke ri’ xtiqab’än chi re ri ruwachulew, k’a ri’ xkojetz’an, k’ a ri’ ütz xkojkikot; kik’in ri qachib’il nb’eqaq’ejela’ ri winaqi’ yeqak’ül kan pa b’ey.
We ke ri’ xtiqab’än chi re ri ruwachulew, k’a ri’ xkojetz’an, k’ a ri’ ütz xkojkikot; kik’in ri qachib’il nb’eqaq’ejela’ ri winaqi’ yeqak’ül kan pa b’ey.
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(47).png|center|350px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(47).png|center|380px]]
==Choltzij richin pa tijob’äl==
==Choltzij richin pa tijob’äl==
Tib’ana’ rutz’am itz’ib’ab’al, tinuk’u’ ri itz’uyub’al, kojtz’uye’ pa taq moloj, k’a ri’ tijaqa’ ri iwuj, tib’ana’ ri isamaj, kixetz’an rik’in i ajiab’äl, tib’ana’ chi juley taq tzij chi re ri tz’ib’, tisik’ij ri xqatz’ib’aj, tib’ij achike k’a jun cholb’äl tzij. Tasik’ij ri taq tzij.
Tib’ana’ rutz’am itz’ib’ab’al, tinuk’u’ ri itz’uyub’al, kojtz’uye’ pa taq moloj, k’a ri’ tijaqa’ ri iwuj, tib’ana’ ri isamaj, kixetz’an rik’in i ajiab’äl, tib’ana’ chi juley taq tzij chi re ri tz’ib’, tisik’ij ri xqatz’ib’aj, tib’ij achike k’a jun cholb’äl tzij. Tasik’ij ri taq tzij.
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(48).png|right|350px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(48).png|right|350px]]
:Ch’akät
<div style="width:30%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
Ch’akät
Wuj
Ak’wala’
Rutzub’al jay
Meseb’äl
Tijonel
Kotz’i’j
Tz’aläm tz’ib’ab’äl
Xan
Rupam jay
K’ayinela’
Q’ojom
Muj
Chi’ch’
Tem
Kotz’i’j
Chi jay
Ch’ame’y
:Etz’anib’äl
Ichinaj
Alanxäx
Yojib’äl
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
Etz’anib’äl
Q’ayïs
Ruk’ojolib’äl q’ayïs
K’ojolib’äl wuj
K’ayinel
Rub’ey
K’am
Ruwäch jay
Ruxaq wuj
Jay lámina
jay
tz’aq
tz’aläm
tz’ib’ab’äl
tz’uyub’äl
chupub’äl
qumib’äl
yojib’äl
rupam jay
k’olaj
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
'''Samaj richin ri tijonel'''
'''Samaj richin ri tijonel'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(50).png|center|350px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(50).png|center|350px]]
==taq tzij richin ri tinamït rik’in juley chik.==
==taq tzij richin ri tinamït rik’in juley chik==
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
K’o ri taq k’amb’äl tzij chupam re to’ob’äl wuj re’.
K’o ri taq k’amb’äl tzij chupam re to’ob’äl wuj re’.
'''Choltzij richin tinamït'''
'''Choltzij richin tinamït'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(52).png|right|350px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(52).png|right|350px]]
:Jay
<div style="width:30%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
Jay
ch’ich’
b’ey
ch’akät
ak’wala’
winäq
q’atab’äl
tziij
meseb’äl
ya’
k’ayib’äl
q’ayis
k’uch
kotz’i’j
chiköp
winaqi’
kojol jay
tz’i’
tonel
ab’äj
b’anöy xajab’
raqan q’aq’
chikopi’
k’ayinela’
:ab’äj b’ey
kej
ixoqi’
chi nimajay
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
ab’äj b’ey
k’ayïl
xajab’
q’ojom nan
mix
k’ayïl
q’enum ixtani’
chiya’
awän
ulew
tzyäq
b’ey
tijob’äl
ti’ij
si’
alkalte
k’im juyu’
ixim
ak’
aq’om
jay
achi’a’
tz’aläm jay
jun ch’ich’
kape’
kapiya
k’ayib’al ak’
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
==Choltzij richin ruwach’ulew.==
==Choltzij richin ruwach’ulew==
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
K’o ja taq k’amb’äl tzij chupam re to’ob’äl wuj re’.
K’o ja taq k’amb’äl tzij chupam re to’ob’äl wuj re’.
Takanoj jun achib’äl richin jun juyu’ taq’aj, chuqa’ tab’ana’ jun choltzij chi rij , ke ri’ nab’än chik chi re juley taq tzij , nab’än rik’in jalajoj taq rikil wäy, rik’in tzyäq, o jun chik.
Takanoj jun achib’äl richin jun juyu’ taq’aj, chuqa’ tab’ana’ jun choltzij chi rij , ke ri’ nab’än chik chi re juley taq tzij , nab’än rik’in jalajoj taq rikil wäy, rik’in tzyäq, o jun chik.
Taq tzij richin pa Juyu’:
'''Taq tzij richin pa Juyu’:'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(54).png|right|450px]]
<div style="width:30%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
Ya’
utiw
tz’i’
aranxäx
Xiwan
k’oy
xe’ siwan
masat
Si’
juyu’
xnakät
tz’ikina’
Palamax
Raqän ya’
ch’ab’äq
chay
Ixkoya’
okox
tiko’n
Köj
kape’
ch’ök
che’
Kej
tza’n jay
chiköp
ab’äj
Umül
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
tzan
awän
Oj
chi ruwäch
tinamït
kojöl juyu’
Ch’uma’
b’alam
k’uch
jut
kumätz
raxche’
wakx
patän
k’ucha’
lama’
k’ix
q’ayïs
ch’oy
kinäq’
q’ayïs
xikin
b’ey
q’enum
kotz’i’j
sanïk
b’ay
ch’imach’oy
wakx
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
Choltzij richin tzyäq
'''Choltzij richin q’utu’n:'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(55).png|right|450px]]
<div style="width:30%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
kinäq’
ichaj
ti’ij
täp
much’
saqwäch
Xnakäq
ch’ima’
Sa’y
kulx
Ichaj
q’atzuy
Ti’ij wakx
rusi’j parkiy
Rutza’m
k’ix patin
Saqmolo’
pa kinäq’
Sub’an
kulx pa ruya’al
Saqtub’
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
kaqix
saqmolo’
kär
xkoya’
äk’
sakil
wäy
atz’am
sase’
äk’
ti’ij richin aq
q’utun xkoya’
rusi’j parkiy
pakay
kuk
umül
rij kinäq’ pa sakil
saqmolo’ pa
xot okox
qatzuy
q’axul
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
Samaj richin ri tijonel:
'''Choltzij richin tzyäq'''
- Tasik’ij chi kiwäch ri taq ak’wala’ ri ti choltzij re’
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(56).png|right|350px]]
<div style="width:30%;">
<div style="width:50%; float:left;">
<poem>
Pas
uq
po’t
peraj
k’ul
soto’y
xoq’op
ya’l
su’t
k’ulb’ab’äl
xerk
ichinaj
</poem>
</div>
<div style="width:50%: float:right">
<poem>
peqës
koton
xajab’
su’t
wex
rupas achin
pawi’aj
xoq'op
rupan tzyäq
uq
kamixa’
ruwi’ xikinaj
</poem>
</div>
</div>
<div style="clear:both"></div>
'''Samaj richin ri tijonel:'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
*Tasik’ij chi kiwäch ri taq ak’wala’ ri ti choltzij re’
Ri qatinamit
'''Ri qatinamit'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel hombre y mujer.png|right|105px]]
Yalan jeb’ël ok ri qatinamit, jalajoj atuxtäq, jalajoj winaqi’ e k’äs chupam. Jatape’ ri winaqi’ jukumaj nimaq’a’ nkimës ruchi’ kachoch, richin man jun q’ayïs ta numöl ri’. K’o q’ij toq k’o nimaq’ij, nk’asäs chi kiwäch ri winaqi’ yeb’emaq’ijjun pa b’ey.
Yalan jeb’ël ok ri qatinamit, jalajoj atuxtäq, jalajoj winaqi’ e k’äs chupam. Jatape’ ri winaqi’ jukumaj nimaq’a’ nkimës ruchi’ kachoch, richin man jun q’ayïs ta numöl ri’. K’o q’ij toq k’o nimaq’ij, nk’asäs chi kiwäch ri winaqi’ yeb’emaq’ijjun pa b’ey.
Jalajoj samajel winaqi’ e k’o chupam. E k’o ri yesamäj pa juyu’, rik’in kitiko’n. E k’o ri winaqi’ ri ye’el el yeb’e pan Armita richin yeb’esamäj ke la’. Chuqa’ e k’o ri k’ayinela’ yekanäj kan chupam ri tinamït yek’ayin kan pa k’ayib’äl.
Jalajoj samajel winaqi’ e k’o chupam. E k’o ri yesamäj pa juyu’, rik’in kitiko’n. E k’o ri winaqi’ ri ye’el el yeb’e pan Armita richin yeb’esamäj ke la’. Chuqa’ e k’o ri k’ayinela’ yekanäj kan chupam ri tinamït yek’ayin kan pa k’ayib’äl.
Ri qatinamit tew jub’a’. Ri winaqi’ xuk’uluj yan chi ke. Man jun kan ta tew chik nkina’. Ri winaqi’ ri yesamäj pa juyu’, yalan kik’wan ri na’oj pa ruwi’ ri ik’, richin nkib’än ri kisamaj.
Ri qatinamit tew jub’a’. Ri winaqi’ xuk’uluj yan chi ke. Man jun kan ta tew chik nkina’. Ri winaqi’ ri yesamäj pa juyu’, yalan kik’wan ri na’oj pa ruwi’ ri ik’, richin nkib’än ri kisamaj.
Ri ixoqi’, chuqa’ e k’o ri yesamäj pa taq kochoch. K’o chuqa’ ri yeb’esamäj pa jujun chik tinamït.
Ri ixoqi’, chuqa’ e k’o ri yesamäj pa taq kochoch. K’o chuqa’ ri yeb’esamäj pa jujun chik tinamït.
Samaj kichin tijoxela’
'''Samaj kichin tijoxela’'''
- Tatz’ib’aj ri xawetamaj kan chi rij ri ti lema’ xawak’axaj qa.
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel hombre y mujer.png|right|105px]]
*Tatz’ib’aj ri xawetamaj kan chi rij ri ti lema’ xawak’axaj qa.
*Achike nkib’än ri ate’ winaqi’, achi’el ri xb’ix qa chupam ri tzijonem xsik’ïx qa chawe? Tab’ana’ utzil tatz’ib’aj.
Ri rujotayixik jun tzij, nch’o chi rij chi chi rij ruxe’el jun tzij (achi’el xub’än ri ruxe’el -b’än.) tikirel naya’ apo jun ti nik’aj chik tzij. Rik’in ri ke ri’, ri nuq’ajuj ri tzij njalwachitäj (achi’el chi rij ri ruxe’el –b’an, tikirel nqatz’ib’aj –onel rik’in re’ nk’oje’ kan b’anonel qik’in, re’ nch’o chi rij jun winäq, jun atuxtäq ri k’o rusamaj richin nub’än stantape’ jun na’oj.).
Ri rujotayixik jun tzij ja ri nb’ix chi ri jun ruxe’el tzij nkowin nub’än, nutz’ük chik jun k’ak’a’ tzij; xa xe rik’in nuk’ül jun ka’i’ taq sufijos.
==Ruk’iyixik ri rujotayixik tzij==
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
Ri rujotayixik jun tzij, nch’o chi rij chi chi rij ruxe’el jun tzij (achi’el '''xub’än''' ri ruxe’el '''-b’än'''.) tikirel naya’ apo jun ti nik’aj chik tzij. Rik’in ri ke ri’, ri nuq’ajuj ri tzij njalwachitäj (achi’el chi rij ri ruxe’el '''–b’an''', tikirel nqatz’ib’aj '''–onel''' rik’in re’ nk’oje’ kan '''b’anonel''' qik’in, re’ nch’o chi rij jun winäq, jun atuxtäq ri k’o rusamaj richin nub’än stantape’ jun na’oj.).
Ri rujotayixik jun tzij ja ri nb’ix chi ri jun ruxe’el tzij nkowin nub’än, nutz’ük chik jun k’ak’a’ tzij; xa xe rik’in nuk’ül jun ka’i’ taq '''''sufijos'''''.
Rik’in re re’ k’atzinel chi rat tijonel k’o chi natojtob’ej chi ütz jun ka’i’ oxi’ kaji’ mul jun k’amb’äl tzij, richin man jun k’ayewal nak’üt chi kiwäch ri ak’wala’.
Rik’in re re’ k’atzinel chi rat tijonel k’o chi natojtob’ej chi ütz jun ka’i’ oxi’ kaji’ mul jun k’amb’äl tzij, richin man jun k’ayewal nak’üt chi kiwäch ri ak’wala’.
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel hombre y mujer.png|right|105px]]
{|style="width:50%;"
|-
|style="width:33%; line-height:14px;"|
'''Ruxe’ tzij'''
Ruk’iyixik ri rujotayixik tzij
Samaj
Samaj richin ri tijonel
'''Xilatzij'''
x-
'''Xilatzij'''
x-u-
Säq
Saqsöj
Saqiläj
Rusaqil
Xusaqirisaj
Xsaqirisan
Xsaqär
|style="width:33%; line-height:14px;"|
'''xilatzij'''
-el
'''ruxe’ tzij'''
samaj
'''uxe’ tzij'''
samaj ij
k’ayij
k’ayib’äl
k’ayinel
ruk’ayil
xuk’ayij
xk’ayin
xk’ayïx
ruk’ayin
eruk’ayin
|style="width:33%; line-height:14px;"|
'''tz’aqät tzij'''
samajel
'''tz’aqät tzij'''
xsamäj
'''tz’aqät tzij'''
xusamajij
ab’äj
ab’ajib’äl
ab’ajinel
rab’ajil
xub’ajij
xb’ajin
xb’ajïx
rub’ajin
atrab’ajin
|}
'''Ruk’iyixik ri rujotayixik tzij'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
'''Samaj richin ri tijonel'''
*Tasolo’ chi kiwäch ri ak’wala’, ri rub’eyal najotayij jun tzij, richin natz’ük jun chik ruwäch tzij. Tikirel nab’än re samaj re’ kik’in rije’, rik’in jun tzijonem akuchi’ tikirel nkikanoj jun ruwäch tzij k’a ri’ nkitz’ët we ri ruxe’el ri tzij ri’ k’o chik chupam ch’aqa’ chik tzij.
*Tak’utu’ chi kiwäch ri ak’wala’ ronojel ruwäch tzij tikirel nujotayij jun chik ruwäch chi tzij, chuqa’ chi jun tzij ntz’uk, k’a ri’ man jun tikirel najotayij chi rij, man ütz ta nok chupam ri molaj kichin ri k’ak’a’ taq tzij pa qach’ab’äl.
*Tikirel natzu’ ri jujun chik wuj richin niq’ax jub’a’ chik re na’oj re’, pa ruk’isb’äl re to’ob’äl wuj re’ k’o jujun kib’i’.
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(60).png|right|350px]]
'''Tzijonem'''
Ri Loq’oläj q’ij
Rusamaj ri Ajaw
Kenuya’ rusaqil chi qe
Kenuya’ rumeq’enal chi qe
Chi yojk’ase’ chuwäch ri ruwäch’ulew re’.
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel hombre y mujer.png|right|105px]]
<poem>
Loq’oläj q’ij
Ri nel pe nimaq’a’
Ruk’aslemal ri q’ij
Chuqa’ nrewaj ri’ xqaq’ij.
Saqil nijacho
Ri q’ij rik’in ri aq’a’
K’atän nimeq’erisan
Ruwäch ri nuwach’ulew.
Saqil nijacho
Ri q’ij rik’in ri aq’a’
K’atän nimeq’erisan
Ruwäch ri nuwach’ulew.
Nimaläj q’ij
Utziläj samaj
Ruk’u’x ri kaj
Kik’aslemal konojel ri e k’äs.<ref>Elmer Rony Abimael Patá López, 17 años, Cuarto magisterio, Escuela Normal Bilingüe Intercultural “Nim Na’oj” ,San Martín Jilotepeque, Chimaltenango</ref>
</poem>
'''Samaj kichin tijoxela’'''
Chupam ri tzijonem re’, k’o k’íy taq tzij kijotayin ki’ chi rij jun chik. Ke’akanoj re taq tzij re’, k’a ri’ tab’ana’ ch’aqa chik taq tzij rik’in.
Chupam ri tzijonem re’, k’o k’íy taq tzij kijotayin ki’ chi rij jun chik. Ke’akanoj re taq tzij re’, k’a ri’ tab’ana’ ch’aqa chik taq tzij rik’in.
Tatojtob’ej nab’än ri rujotayixik tzij rik’in jun ruxe’el tzij, we k’o k’utunïk, tak’utuj chi re ri atijonel. Tikirel chuqa’ nab’än ri tojtob’enïk kik’in ch’aqa’ chik ruxe’el taq tzij.
Tatojtob’ej nab’än ri rujotayixik tzij rik’in jun ruxe’el tzij, we k’o k’utunïk, tak’utuj chi re ri atijonel. Tikirel chuqa’ nab’än ri tojtob’enïk kik’in ch’aqa’ chik ruxe’el taq tzij.
==K’atzinel chi nqatz’ët achike rub’anon wi chupam ri jalajoj taq tzij chupam ri ojer taq tzij==
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
Tasik’ij ri taq cholon taq tzij “ Ja ri ruq’ajarik ri jujun b’i’aj (Ri nb’ek’ulun wi ri b’i’aj) Tasik’ij chi kijujunal.
Tasik’ij ri taq cholon taq tzij “ Ja ri ruq’ajarik ri jujun b’i’aj (Ri nb’ek’ulun wi ri b’i’aj) Tasik’ij chi kijujunal.
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
K’atzinel chi nqatz’ët ri taq cholon taq tzij re’, achike’ rub’eyal e k’o chupam
'''Samaj richin ri tijonel'''
*Tasik’ij jun k’i’ mul pa kixkin ri taq ak’wala’ re ka’i’ oxi’ taq tzijonem re’. Ütz nkelesaj kina’oj chi rij richin achike xtikïl chupam.
*Tab’ana’ jun etz’anem kik’in chi rij ri taq tzijonem.
*Tasolo’ rij ri na’oj k’o chupam ri taq tzijonem kik’in ri taq ak’wala’. La ütz o manaq ütz ta ri k’o chupam.
*Tak’utuj chi ke ri taq tijoxela’. La k’o kik’axan rije’ ri taq na’oj: Ajaw, ruk’u’x kaj, ruk’u’x ulew; tz’aqöl b’itöl. Tikitzijoj jub’a’ chi rij re’. We man jun ta kak’axan, k’atzinel chi naq’alajrisaj jub’a’ chik chi kiwäch.
'''Ruq’ajarik ri jujun b’i’aj'''<ref>Ruma: Maya’ nimab’äl k’u’x pa Kaqchikel tinamït. Kaqchikel cholchi’. 2002.</ref>
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel hombre y mujer.png|right|105px]]
'''Ajaw:''' Re b’i’aj re’, petenäq rik’in ri kitzij ri qati’t qamama’ ri jantape’ nqokisaj re wakami, taq nqab’ij: Qajawal, qajaw chuqa’ Ajaw. Toq nqab’ij Ajaw nq’ax k’a chi qawäch ri’ chi yojch’o chi rij ri ya’öl qak’aslem; ke re’ runuk’ik rub’anon pe ri petenäq, ja re’ ri k’o pa qawi’, ja re’ ri k’o pa qak’aslem, pa qana’oj.
Ajaw: Re b’i’aj re’, petenäq rik’in ri kitzij ri qati’t qamama’ ri jantape’ nqokisaj re wakami, taq nqab’ij: Qajawal, qajaw chuqa’ Ajaw. Toq nqab’ij Ajaw nq’ax k’a chi qawäch ri’ chi yojch’o chi rij ri ya’öl qak’aslem; ke re’ runuk’ik rub’anon pe ri petenäq, ja re’ ri k’o pa qawi’, ja re’ ri k’o pa qak’aslem, pa qana’oj.
Ri ojer qate’ qatata’ man nkokisaj ta ri ch’ab’äl ri’ toq nkiq’ejela’ ri ya’öl k’aslem. Ri Ajaw nkib’ij chi ke ri e tata’aj pa ruwi’ ri jun chinamit, pa ruwi’ jun tinamït, pa ruwi’ jun Amaq’. Ja ri ri nb’ix ajawa’ chi ke. Ri ya’öl k’aslem Kab’awil nkib’ij chi re. Ja k’a re wakami xa xe chik Ajaw nqab’ij.
Ri ojer qate’ qatata’ man nkokisaj ta ri ch’ab’äl ri’ toq nkiq’ejela’ ri ya’öl k’aslem. Ri Ajaw nkib’ij chi ke ri e tata’aj pa ruwi’ ri jun chinamit, pa ruwi’ jun tinamït, pa ruwi’ jun Amaq’. Ja ri ri nb’ix ajawa’ chi ke. Ri ya’öl k’aslem Kab’awil nkib’ij chi re. Ja k’a re wakami xa xe chik Ajaw nqab’ij.
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(62).png|center|350px]]
Ruk’u’x Kaj Ruk’u’x Ulew: Ja re ka’i’ nima’q taq uchuq’a’ re’ ri yeya’o k’aslem. Ri Ruk’u’x Kaj ja ri nuya’ pe usaqil ruchawomal pa qawi’, pa ruwi’ re qate’ ruwach’ulew. Ri Ruk’u’x ri Ulew ja ri’ ri ruchuq’a’ ri loq’oläj qate’ ruwach’ulew, ri niya’o qak’aslem, ruma ronojel ja rija’ niya’o chi qe: ri qaway, quk’uya’, qatzyaq, ronojel. Chuqa’ chupam re peraj re’ k’o ri ruk’u’x kaq’iq’, ri ruk’u’x ya’.
Ruk’u’x Kaj Ruk’u’x Ulew: Ja re ka’i’ nima’q taq uchuq’a’ re’ ri yeya’o k’aslem. Ri Ruk’u’x Kaj ja ri nuya’ pe usaqil ruchawomal pa qawi’, pa ruwi’ re qate’ ruwach’ulew. Ri Ruk’u’x ri Ulew ja ri’ ri ruchuq’a’ ri loq’oläj qate’ ruwach’ulew, ri niya’o qak’aslem, ruma ronojel ja rija’ niya’o chi qe: ri qaway, quk’uya’, qatzyaq, ronojel. Chuqa’ chupam re peraj re’ k’o ri ruk’u’x kaq’iq’, ri ruk’u’x ya’.
a) Ruk’u’x Kaj
'''a) Ruk’u’x Kaj'''
Manaq ta ri loq’oläj q’ij, manaq ta ri saqil, manaq ta chuqa’ rumeq’enal, manaq ta k’aslem. Ja k’a re q’ij jun ruchuq’a’ ri Ruk’u’x Kaj, ri nqatz’ët, nqana’ chi nuya’ qakaslem.
Manaq ta ri loq’oläj q’ij, manaq ta ri saqil, manaq ta chuqa’ rumeq’enal, manaq ta k’aslem. Ja k’a re q’ij jun ruchuq’a’ ri Ruk’u’x Kaj, ri nqatz’ët, nqana’ chi nuya’ qakaslem.
K’o chik chuqa’ ri Jun Raqän. Kaqolajay, ri Ch’ipik’aqolajay, ri Raxak’aqolajay, ruchuqa’ ri Ruk’u’x Kaj, nqatz’ët nqawachij, chuqa’ nqak’axaj toq nrajo nuk’üt ri’. Ri ch’umila’, ri ik’, ri ch’aqa’ chik ruwach’ulew ri yeb’eyaj, yesutin chupam re nimaläj kaj, chuqa’ k’o nïm kuchuq’a’ pa ruwi’ ri qate’ ruwach’ulew. Ronojel k’a re uchuq’a’ re’, ja re’ ri nqab’ij Ruk’u’x Kaj chi re.
K’o chik chuqa’ ri Jun Raqän. Kaqolajay, ri Ch’ipik’aqolajay, ri Raxak’aqolajay, ruchuqa’ ri Ruk’u’x Kaj, nqatz’ët nqawachij, chuqa’ nqak’axaj toq nrajo nuk’üt ri’. Ri ch’umila’, ri ik’, ri ch’aqa’ chik ruwach’ulew ri yeb’eyaj, yesutin chupam re nimaläj kaj, chuqa’ k’o nïm kuchuq’a’ pa ruwi’ ri qate’ ruwach’ulew. Ronojel k’a re uchuq’a’ re’, ja re’ ri nqab’ij Ruk’u’x Kaj chi re.
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(63).png|center|350px]]
'''Ä) Ruk’u’x Ulew'''
:Wi manaq ta ri loq’oläj qate’ ruwach’ulew, manaq ta choj pa ruwi’ oj pa’äl wi. Chupam chik k’a re loq’oläj ruwach’ulew k’o chik ch’aqa’ uchuqa’ ri nto’on chi k’o k’aslem. Ja ri loq’oläj kaq’iq’ chuqa’ ri loq’oläj ya’, ri loq’oläj q’aq’.
B’) Ri qate’ ruwach’ulew
B’) Ri qate’ ruwach’ulew
Pa ruwi’ ronojel re xqanataj qa, re qate’ ruwach’ulew k’äs, ruma ri’ oj ruchapon chuqa’ nb’iyin, nsutin. Ja ri nb’ano chi k’o kaq’iq’, k’o ruq’ijul jäb’, k’o ruq’ijul saq’ij, k’o paq’ij, k’o aq’a’. Ronojel k’a re nb’ix Tepew Q’uq’kumätz chi re.
Pa ruwi’ ronojel re xqanataj qa, re qate’ ruwach’ulew k’äs, ruma ri’ oj ruchapon chuqa’ nb’iyin, nsutin. Ja ri nb’ano chi k’o kaq’iq’, k’o ruq’ijul jäb’, k’o ruq’ijul saq’ij, k’o paq’ij, k’o aq’a’. Ronojel k’a re nb’ix Tepew Q’uq’kumätz chi re.
==Ke re’ rub’eyal ri taq choltz’ib’ ri nkokisaj richin rutz’ib’axik pa qach’ab’äl Kaqchikel==
A, ä, b’, ch, ch’, e, ë, i, ï, j, k, k’, l, m, n, o, ö, p, q, q’, r, s, t, t’, tz, tz’, u, ü, w, x, y, ‘.
A, ä, b’, ch, ch’, e, ë, i, ï, j, k, k’, l, m, n, o, ö, p, q, q’, r, s, t, t’, tz, tz’, u, ü, w, x, y, ‘.
Rokisaxik ri choltzij
'''Rokisaxik ri choltzij'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
K’atzinel chi nqetamaj atux nab’än chi re rukanoxik ri rub’eyal ri taq choltz’ib’.
K’atzinel chi nqetamaj atux nab’än chi re rukanoxik ri rub’eyal ri taq choltz’ib’.
Toq nawïl ri taq tzij k’o chi nakanoj nab’ey ri tz’ib’ tz’ib’atäl chuwäch ja ri nab’ey tzij. Ja wi ke ri’ nab’än ma k’o ta ruk’ayewal chi rukanoxik. Ronojel ri taq tzij pa taq rub’eyal k’o wi.
Toq nawïl ri taq tzij k’o chi nakanoj nab’ey ri tz’ib’ tz’ib’atäl chuwäch ja ri nab’ey tzij. Ja wi ke ri’ nab’än ma k’o ta ruk’ayewal chi rukanoxik. Ronojel ri taq tzij pa taq rub’eyal k’o wi.
K’atzinel chi na nakanoj achike nab’än chi re ri rukanoxik ri rub’eyal ri taq choltz’ib’ chupam ri wuj richin ri cholab’äl tzij, achi’e rub’anon ri xtiqaya’ apon chawäch ri’.
K’atzinel chi na nakanoj achike nab’än chi re ri rukanoxik ri rub’eyal ri taq choltz’ib’ chupam ri wuj richin ri cholab’äl tzij, achi’e rub’anon ri xtiqaya’ apon chawäch ri’.
K’amb’äl tzij.
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel p(65).png|right|310px]]
'''K’amb’äl tzij.'''
<poem>
Xulöq’ jun raq ri nutata’ pa k’ayb’äl, iwir. Chuqa’ e k’o qo’l yek’ayïx.
Xulöq’ jun raq ri nutata’ pa k’ayb’äl, iwir. Chuqa’ e k’o qo’l yek’ayïx.
Aq, aj, b’aaq, chaj, ch’äm, meseb’äl,
Aq, aj, b’aaq, chaj, ch’äm, meseb’äl,
Kej, is, ïs, jäl
Kej, is, ïs, jäl
Kaji’, k’ay, laq, mol, nan
Kaji’, k’ay, laq, mol, nan
Su’t, tut, q’aq’, qo’l tunaj, oj
Su’t, tut, q’aq’, qo’l tunaj, oj
Wakami tab’ij chi ke ri taq tijoxela’ chi tikinuk’u’ ri rucholaj ri taq tzij ri’.
Wakami tab’ij chi ke ri taq tijoxela’ chi tikinuk’u’ ri rucholaj ri taq tzij ri’.
</poem>
Samaj richin ri tijonel
'''Samaj richin ri tijonel'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel enseñando.png|right|110px]]
K’atzinel chi natz’ët achike rub’eyal nab’än chi re ri rukanoxik ri rub’eyal ri taq choltz’ib’ chupam ri wuj richin ri choltz’ib’, achike’ rub’ann ri xtiqaya’ apo chawäch.
K’atzinel chi natz’ët achike rub’eyal nab’än chi re ri rukanoxik ri rub’eyal ri taq choltz’ib’ chupam ri wuj richin ri choltz’ib’, achike’ rub’ann ri xtiqaya’ apo chawäch.
Xuloq’ jun raq ri nutata’ pa k’ayib’äl, iwir, e k’o quluq chuqa’ ri yek’ayïx.
Xuloq’ jun raq ri nutata’ pa k’ayib’äl, iwir, e k’o quluq chuqa’ ri yek’ayïx.
<poem>
Aq, aj b’aq chaj, ch’am, meseb’äl
Aq, aj b’aq chaj, ch’am, meseb’äl
Kej, is, ïs, jäl,
Kej, is, ïs, jäl,
Kaji’, k’ay, läq, mol, nan.
Kaji’, k’ay, läq, mol, nan.
Sui’, tut, q’aq’, quluq, tuna, oj.
Sui’, tut, q’aq’, quluq, tuna, oj.
Samaj richin ri tijoxel
</poem>
'''Samaj richin ri tijoxel'''
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Kaqchikel hombre y mujer.png|right|105px]]
<poem>
Wakami k’a, ja rat chik yatnuk’u rub’eyal ri taq cholatz’ib’, achike xqaya’ apo chi awäch nab’ey.
Wakami k’a, ja rat chik yatnuk’u rub’eyal ri taq cholatz’ib’, achike xqaya’ apo chi awäch nab’ey.
Ya’. Xikoj, t’uq, k’im, chij
Ya’. Xikoj, t’uq, k’im, chij
Tz’i’, ch’ooy, jukuu’, keem, ak’, ch’upup,
Tz’i’, ch’ooy, jukuu’, keem, ak’, ch’upup,
Us, jul, b’aaq, q’a’m, quul, tz’ooq .
Us, jul, b’aaq, q’a’m, quul, tz’ooq .
</poem>
==Referencias==
[[Categoría:Comunicación y Lenguaje]] [[Categoría:Educación Bilingüe]][[Category:Book:Nuestro_idioma_en_la_escuela_-_Kaqchikel]]