Cambios

Busca en cnbGuatemala con Google

sin resumen de edición
Línea 699: Línea 699:  
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 
'''Jantak juntzanh tz’alan chajtil yilchaj junok tas sub’ojto.'''
 
'''Jantak juntzanh tz’alan chajtil yilchaj junok tas sub’ojto.'''
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
 +
'''Haton junxo tzolalil kotz’ib’an koti’ tik chajtil yilchaj
 +
junok tas.'''
   −
Haton junxo tzolalil kotz’ib’an koti’ tik chajtil yilchaj
+
{|style="width:50%; border: 2px  solid #808080; border-radius: 7px; margin:1em auto 1em auto"
junok tas.
+
|-
Jantak juntzanh tz’alan chajtil yilchaj junok tas yet’ yib’al etb’il ochi. (Chajtil yaj ek’i)
+
|style="width:30%; line-height:14px;"|
 +
Tz’i’
 +
 
 +
Nok’
 +
 
 +
Chan
 +
 
 +
Much
 +
 
 +
Sak
 +
 
 +
Petanh
 +
 
 +
Jun ninhal
 +
|style="width:30%; line-height:14px;"|
 +
tzanh tz’i’
 +
 
 +
Tzanh nok’
 +
 
 +
tzanh chan
 +
 
 +
tzanh much
 +
 
 +
sak chej
 +
 
 +
sak uch
 +
 
 +
k’ik’ kalnel
 +
|style="width:40%;"|
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(81).png|center|225px]]
 +
|}
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 +
'''Jantak juntzanh tz’alan chajtil yilchaj junok tas yet’ yib’al etb’il ochi. (Chajtil yaj ek’i)'''
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(777).png|center|225px]]
 +
<poem>
 
K’oj- k’ojan ek’ heb’  
 
K’oj- k’ojan ek’ heb’  
 
Tel- telan hex ek’i  
 
Tel- telan hex ek’i  
Línea 710: Línea 748:  
Kob’o’ junok yune’ ik’ti’ yet’ juntzanh  
 
Kob’o’ junok yune’ ik’ti’ yet’ juntzanh  
 
wan kokuyan t’a yib’anh tik.
 
wan kokuyan t’a yib’anh tik.
 +
</poem>
   −
13. Yalnab’il Jolom b’i t’a tzijtum (niwan):  
+
==Yalnab’il Jolom b’i t’a tzijtum (niwan):==
kilanek chajtil kalan pax sjolomal b’i tato tzijtum ~niwan.  
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 +
 
 +
kilanek chajtil kalan pax sjolomal b’i tato tzijtum ~niwan.
 +
 
 +
<poem>
 
Heb’ winhaj Peles  
 
Heb’ winhaj Peles  
 
Heb’ winahj Komes  
 
Heb’ winahj Komes  
Línea 719: Línea 762:  
Heb’ winhaj Melo  
 
Heb’ winhaj Melo  
 
He’ winhaj Ultat
 
He’ winhaj Ultat
 
+
</poem>
Tzanh k’ajil lolonel.
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
Haton juntzanh tik stz’ib’aj och slajwi juntzanh sk’ulaji ay hokto tz’ib’aj juntzanh k’ajil lolonel yik sk’ulaji.  
+
'''Tzanh k’ajil lolonel.'''
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
 +
'''Haton juntzanh tik stz’ib’aj och slajwi juntzanh sk’ulaji ay hokto tz’ib’aj juntzanh k’ajil lolonel yik sk’ulaji.'''
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(777).png|center|225px]]
 +
<poem>
 
Ochi  
 
Ochi  
 
Eli  
 
Eli  
Línea 730: Línea 777:  
Ch’a’an  
 
Ch’a’an  
 
Ek’ta  
 
Ek’ta  
 +
 
Wanh hochi  
 
Wanh hochi  
 
Wan helxi  
 
Wan helxi  
Línea 736: Línea 784:  
Tzach ek’ta  
 
Tzach ek’ta  
 
Te cha’anhxo
 
Te cha’anhxo
 +
</poem>
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 +
'''Juntzanhxo k’ajil lolonel tz’alan el jantak tas sk’anchaj t’a juntzanh sk’ulaji:'''
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
   −
Juntzanhxo k’ajil lolonel tz’alan el jantak tas sk’anchaj t’a juntzanh sk’ulaji:
+
<div style="width:70%; margin:1em auto 1em auto">
 +
<div style="width:20%; float:left;">
 +
<poem>
 
Chanhal  
 
Chanhal  
K’ojnub’
+
K’oj'''nub’'''
Lawlab’
+
Law'''lab'''’
Juk’lab’
+
Juk’'''lab’'''
Walab’
+
Wa'''lab’'''
 
Jullab’  
 
Jullab’  
Simej
+
Sim'''ej'''
Tz’aklab’
+
Tz’ak'''lab’'''
 +
</poem>
 +
</div>
 +
<div style="width:80%: float:right">
 +
<center>
 +
<gallery widths=130px heights=130px>
 +
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(84.1).png
 +
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(84.2).png
 +
Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(84.3).png
 +
</gallery>
 +
</center>
 +
</div>
 +
</div>
 +
<div style="clear:both"></div>
 +
 
 
Kob’o’ek yune’ nab’en yet’ok, slajwi chi’ skob’o’an tz’akan nab’en .  
 
Kob’o’ek yune’ nab’en yet’ok, slajwi chi’ skob’o’an tz’akan nab’en .  
 +
 
Kob’o’ek tzunub’ yune’ ik’ti’ yib’anh juntzanh lolonel wan kokuyan t’a yib’anh tik.  
 
Kob’o’ek tzunub’ yune’ ik’ti’ yib’anh juntzanh lolonel wan kokuyan t’a yib’anh tik.  
 +
 
Haton juntzanh tik sk’anchaj t’a jantak ichok yib’uchaj lolonel skok’ana, palta ha t’a tik sk’ajil lolonel jantak tas sk’anchaji.
 
Haton juntzanh tik sk’anchaj t’a jantak ichok yib’uchaj lolonel skok’ana, palta ha t’a tik sk’ajil lolonel jantak tas sk’anchaji.
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 +
'''Tzanh sk’ajil lolonel yik ch’oxnab’il.'''
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
 +
'''Haton juntzanh tik tz’alan eli, tas ch’oxnab’il junok tas ma junok lolonel wan yalchaji'''
   −
Tzanh sk’ajil lolonel yik ch’oxnab’il.
+
<poem>
Haton juntzanh tik tz’alan eli, tas ch’oxnab’il junok tas ma junok lolonel wan yalchaji
   
Junchi’  
 
Junchi’  
 
Juntik  
 
Juntik  
Línea 757: Línea 830:  
T’atik  
 
T’atik  
 
hawaltik  
 
hawaltik  
Hawalchi’  
+
Hawalchi’
 +
</poem>
 +
 
 
Kawtejek junok hu’um yik koti’ skosayan el t’a jun makanh kokuybab’il wanh kob’o’an tik.  
 
Kawtejek junok hu’um yik koti’ skosayan el t’a jun makanh kokuybab’il wanh kob’o’an tik.  
 +
 
Slajwi chi’ skak’an em t’a ku’um.  
 
Slajwi chi’ skak’an em t’a ku’um.  
 +
 
Skalanek yab’ heb’ ketb’eyum yik kila tato wach’ ix aji.
 
Skalanek yab’ heb’ ketb’eyum yik kila tato wach’ ix aji.
Sk’anb’an yab’i yik junok tas.
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(128).png|center|225px]]
Haton junxo makanh kololonb’al tik tz’alani tas junok wach’ skok’anb’an kab’i, tas junok b’aj ay tzonh kan tek’an.  
+
<center>junchi’<center>
¿B’ajti’il?  
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 +
'''Sk’anb’an yab’i yik junok tas.'''
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
 +
'''Haton junxo makanh kololonb’al tik tz’alani tas junok wach’ skok’anb’an kab’i, tas junok b’aj ay tzonh kan tek’an.'''
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(129).png|right|225px]]
 +
<poem>
 +
'''¿B’ajti’il?  
 
¿Tas?  
 
¿Tas?  
 
¿B’ak’inh?  
 
¿B’ak’inh?  
 
¿Jantak?  
 
¿Jantak?  
 
¿Tasyu’uj?  
 
¿Tasyu’uj?  
¿Mach?  
+
¿Mach?'''
¿B’ajtil ayach ek’ ewi yik hinxit’ t’a b’aj ay hapat?  
+
 
¿Taxum yuj ma jachmunlaj tikne’ik?  
+
¿'''B’ajtil''' ayach ek’ ewi yik hinxit’ t’a b’aj ay hapat?  
¿B’ak’inh tzak’ k’en hab’ok?  
+
¿'''Taxum''' yuj ma jachmunlaj tikne’ik?  
¿Jantak hab’ilal?  
+
¿'''B’ak’inh''' tzak’ k’en hab’ok?  
¿Tasyuj te howal?  
+
¿'''Jantak''' hab’ilal?  
¿Mach jun winh sjaw tik?  
+
¿'''Tasyuj''' te howal?  
 +
¿'''Mach''' jun winh sjaw tik?  
 +
</poem>
 +
 
 
Kosayek elta jakxo t’a ch’anh hu’um yik koti’, yik skil eli.
 
Kosayek elta jakxo t’a ch’anh hu’um yik koti’, yik skil eli.
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
 +
'''Yune’ lolonel b’aj tzonh och k’elan/satk’ojlal.'''
   −
Yune’ lolonel b’aj tzonh och k’elan/satk’ojlal.
+
<div style="width:50%; border: 2px solid #808080; border-radius: 7px; margin:1em auto 1em auto">
 +
<div style="width:50%; float:left;">
 +
<poem>
 
¡ay!  
 
¡ay!  
 
¡Ooo!  
 
¡Ooo!  
 
¡Aaa!  
 
¡Aaa!  
¡ay, tas juntik!  
+
'''¡ay, tas juntik!  
 
¡ay omen!  
 
¡ay omen!  
¡Aa tzinxiwi!
+
¡Aa tzinxiwi!'''
 +
</poem>
 +
</div>
 +
<div style="width:50%: float:right">
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(88).png|center|225px]]
 +
::::::::::::'''¡Ay!'''
 +
</div>
 +
</div>
 +
<div style="clear:both"></div>
 +
 
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 +
'''Tz’akan nab’en.'''
 +
 
 +
''Oración imperativa.''
   −
Tz’akan nab’en.
+
'''Ha tz’akan nab’en tak’wani ma yelsyala’'''
Oración imperativa.
+
 
Ha tz’akan nab’en tak’wani ma yelsyala’  
+
<poem>
 
Tzinb’at k’atzitz k’ik’an ak’walto  
 
Tzinb’at k’atzitz k’ik’an ak’walto  
 
Ulin’ek’ chab’ji t’ayach  
 
Ulin’ek’ chab’ji t’ayach  
 
Tz’inb’at het’ k’ik’an munlajel  
 
Tz’inb’at het’ k’ik’an munlajel  
 +
</poem>
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj hombre y mujer.png|right|105px]]
 
Skotz’ib’ej em jantakokxo snachaj ku’uj, molanhil tzonh aji, slajwi chi’ skoch’oxan yil winh ma ix tzonhkuyani.  
 
Skotz’ib’ej em jantakokxo snachaj ku’uj, molanhil tzonh aji, slajwi chi’ skoch’oxan yil winh ma ix tzonhkuyani.  
Skob’o’ek tz’akan nab’en yetok.  
+
 
Tz’akan nab’en max yallaj tato tzuji junok tas, ma ma’ay.  
+
Skob’o’ek tz’akan nab’en yetok.
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
 +
'''Tz’akan nab’en max yallaj tato tzuji junok tas, ma ma’ay.'''
 +
 
 +
<poem>
 
Maxintajnilaj k’ik’an  
 
Maxintajnilaj k’ik’an  
 
Maxinb’atlaj ek’ tanhwoj nok’  
 
Maxinb’atlaj ek’ tanhwoj nok’  
 
Maxachyalaj chab’ej  
 
Maxachyalaj chab’ej  
 
Maxwik’kotlaj te’ k’atzitz  
 
Maxwik’kotlaj te’ k’atzitz  
 +
</poem>
 +
 
Kolajb’itej yet’ juntzanh tz’alan sk’exanhil tik.  
 
Kolajb’itej yet’ juntzanh tz’alan sk’exanhil tik.  
 +
 
Kawtejek junok hu’um skilanek jantak juntzanh tik ay emi.  
 
Kawtejek junok hu’um skilanek jantak juntzanh tik ay emi.  
Tz’ak’an nab’en sk’anb’an yab’i:  
+
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj enseñando.png|right|110px]]
Oraciones interrogativas.  
+
'''Tz’ak’an nab’en sk’anb’an yab’i:'''
¿Tom tzachmeltzaj chab’ej?  
+
 
¿Tas tzutej hak’axpitan ha ha’ chi’?  
+
''Oraciones interrogativas.''
¿Tas yuj ixach el elelal?  
+
¿Jantak swanaj k’en uj tikne’ik?  
+
*¿Tom tzachmeltzaj chab’ej?  
¿Tas junxo tzik’koti’?  
+
*¿Tas tzutej hak’axpitan ha ha’ chi’?  
Kob’o’ek juntzanh sk’anab’aj tik t’a ch’anh yik kokuynab’il, yik sek sub’oj kilan eli.  
+
*¿Tas yuj ixach el elelal?  
 +
*¿Jantak swanaj k’en uj tikne’ik?  
 +
*¿Tas junxo tzik’koti’?  
 +
 
 +
Kob’o’ek juntzanh sk’anab’aj tik t’a ch’anh yik kokuynab’il, yik sek sub’oj kilan eli.
 +
 
Slajwi chi’ skopakanek juntzanh sk’anb’aj ix kob’o’ tik.
 
Slajwi chi’ skopakanek juntzanh sk’anb’aj ix kob’o’ tik.
 +
 
Haton junxo lolonel tik te wach’ b’o’an el b’i’al.  
 
Haton junxo lolonel tik te wach’ b’o’an el b’i’al.  
 
Adjetivos calificativos  
 
Adjetivos calificativos  
 
Haton juntzanhxo tzolalil lolonel sb’o’an el chajtil yilji sb’i’al ma yik swach’ tz’alan eli, ichok tz’ib’ul, jantak, yilji.  
 
Haton juntzanhxo tzolalil lolonel sb’o’an el chajtil yilji sb’i’al ma yik swach’ tz’alan eli, ichok tz’ib’ul, jantak, yilji.  
 +
 +
<div style="width:50%; margin:1em auto 1em auto">
 +
<div style="width:40%; float:left;">
 +
 +
 +
 +
<poem>
 
Saksak  
 
Saksak  
 
Yaxwe’inak  
 
Yaxwe’inak  
Línea 819: Línea 944:  
Niwakil  
 
Niwakil  
 
Lok’chimtak  
 
Lok’chimtak  
 +
</poem>
 +
</div>
 +
<div style="width:60%: float:right">
 +
[[Archivo:Nuestro idioma en la escuela - Chuj p(90).png|center|210px]]
 +
:::::::::::::::::'''elawtak'''
 +
</div>
 +
</div>
 +
 
Wach’ skob’o tz’akan nab’en yet’ jun makanh komunlajel wanh kob’o’an tik.  
 
Wach’ skob’o tz’akan nab’en yet’ jun makanh komunlajel wanh kob’o’an tik.  
 
Skob’o’ek junok yune’ ik’ti’ yet’ok,  
 
Skob’o’ek junok yune’ ik’ti’ yet’ok,  
30 170

ediciones