Lección 16 - El jaguar

De CNB
Ir a la navegación Ir a la búsqueda
Busca en cnbGuatemala con Google

(Página creada con «{{Título}} {{Navegador manual interactivo sub}} Archivo:Lección 16.png|RIGHT|30%|miniatura|[[Material interactivo de lenguaje ora-Mam/Ilustraciones/Lección 16|<span st...»)
(Sin diferencias)

Revisión del 21:37 30 nov 2018

Español | K'iche' | Mam

Q’ij 1 Kyxe’l tq’uma’n ti’ kyb’ajel (Yolil, b’il ex yeky’il tqanil)

Tiempo Azul.png
30 minutos

B’inchb’il

  • Esta lección tiene dos carteles. En el primer cartel, tape todos los jaguares. En el segundo, tape todos los dibujos. Aún no los muestre.
  • Diga a sus estudiantes: Na’ntza kye ajxnaq’tzanjtz ex toj juntl nqo knon tze’n tun qyolin toj tumel tky’iqe tx’qantl xjal... ¡Aju’ nqoyolin toj tumel, nimxix toklen toj qchwinqlal!

Aj tqe xnaq’tzb’il

  • Muestre el cartel a los estudiantes. Luego, diga: Kyka’yinxe slew u’j, at qe’ junjun b’alun, aqe’ in chi anq’in toj k’ul. Ti’tzan jaku kyna’ye qa ma chi kub’ naj b’alun?
  • Deles 1 minuto para pensar. Luego, diga: Kytzyunxe tu’n tuyol: toj tilb’ilal nxi nka’yine... Deje que 6 o 7 estudiantes contesten.
  • Muestre el primer dibujo del segundo cartel. Forme a los estudiantes en parejas y diga: Kyka’yinxe tilb’ilal, nyolin tib’aj jun b’ib’etz ok jawel nu’jine kyeye: “Aju ajxnaq’tzal toj tilb’ilal lu chitzun: q’a ex txin, jun ja ma tzaj tq’o’n pwaq qe ex ma tzaj q’ama’n qa jaku kub’ jun tzalajb’il kyuky’il qe’ txkup/ jil noq ch’inxtl kykub’ naj mo jaku’ txi qq’o’n pwaq te jun ja qa in aq’unan tu’n kykolon kyi’j txkup/jil se’n b’alun.”
  • Pregunte a los estudiantes: Ti’tzan kb’antel qa ma ajb’en pwaq tu’n tkub’ jun tzalajb’il? q’onxa amb’il kye junjun tu’n ttzaj kymojtza’n kakab’ kyb’et.
  • Descubra el segundo dibujo y dígales: Kyka’yinxe tilb’ilal. Tzalu aqe’ k’wal in chi yolin; jun in tq’ama’n. Qaje’ tu’n qb’itzane; juntl in tq’ama’n: waje tu’n nsaqchane saqchab’il. Jun toxi’n k’wal chitzun: jaku’ b’ant kyilb’ilal txkup/jil qu’n.
  • Pida a los estudiantes: Ja’lo, tuky’il tuky’ila chi yoline tib’aj ti’tzan kb’ajel qa ite’qe ite’ kych’xel k’wal tuj xnaq’tzb’il chix. Extzun, ti’tzan kb’antel qa ma txi qoyi’n pwaq tu’n kyklet txkup/jil. Dé un tiempo para que respondan.
  • Descubra el tercer dibujo y diga: Kyka’yinxe tilb’ilal. In xi qka’yin qa junjun k’wal in chi yolin: chitzun jun k’wal qa at qe’ xjal njaw kytx’emu’n tze toj k’ul. Juntel qa at qe’ aju’b’al toj ewa’nkyib’. Junl txin chitzun qa, qa ma chi jaw numtz’aj mi’n chi meltz’uj junmajtl.
  • Descubra el cuarto dibujo y diga: Yolina tuky’il tuky’ila tib’aj nxi kyka’yine toj tilb’ilal.
  • Diga: Ja’lo, jun kyxole ok tzajel tchiky’b’a’n ti’tzan tz’elpuna jun peẍ. Luego, dé la oportunidad para que los estudiantes se expresen. La respuesta debe girar en torno a que los niños tuvieron que decidir en qué iban a gastar el dinero: ¿La fiesta o la conservación?

Xjelb’itz ex kyujsab’il xnaq’tzb’il

Durante la clase, observe qué estudiantes participan y quiénes no lo hacen. Observe las interacciones en parejas para conocer sus habilidades en la formación de enunciados completos y para pronunciar bien las palabras. Escuche si usan bien los tiempos verbales. Motive la participación de todos; cuide que participen tanto los niños como las niñas.

Q’ij 2 Ximi’n (Nqob’in, yolil ex b’inchal)=

Tiempo Azul.png
30 minutos
Herramientas Azul.png
Una botella de plástico

Aj tqe xnaq’tzb’il

K'loj yol
Letras mam.png

B’alun Jaguar
Ok elel Menos
Pwaq Dinero
Q’uq’ Quetzal
Qoni’n Ayudar
Tuky’il Más

  • Forme a los estudiantes en parejas y diga: Okqo saqchal tu’n tb’ant jun iltze’b’il. Kakab’ kyb’ete. Ja’lo kyq’amantza jun la’j kyib’aj tilb’ilal twitz slew u’j. Tu’n tb’ent, ajb’en kyu’ne junjun tilb’ilal, txolb’a’n kyten. Ex chi ajb’en qe’ yol tu’n kyajb’en tu’n tiky’x xim ti’j juntl xim, iktzan: tnejil, yajxi’tl, qu’mtzun, axi’xlo. Kyb’inchanxe ikju’ se’n te jun peẍ; tu’n tb’ant lu kyu’ne chi we’kuye ex kyjaqome kyq’ob’e. Tu’n kyok kab’e; jun ktzajel tchiky’b’a’n jun tilb’ilal atzun juntel, aju’ juntl tilb’ilal. Jun yeky’b’il: tnejil aju’ ja tzaj tq’o’n pwaq te xnaq’tzb’il. Qu’mtzun kub’ kyxima’n ti’ kb’antel tu’n tzalajb’il. Qa in tzaj kyq’ama’n lu, jaku’ tz’el tk’ab’a’n tq’ob’ ex kwel ti’n iktzun qa al. Extzun tzaj kyq’ama’n ti’tzan kb’antel tu’n kolb’il (Hacer el gesto). Ja’lo nxi kyjqo’n juntl q’ob’aj iktzun qa al… (hacer el gesto). Yajxi’tl kub’ kyxima’n tu’n…
  • Diga: Ja’lo, aqo’wtl toj xnaq’tzb’il ti’j tilb’ilal. Ximanku’ ti’tzan kb’ajel qa, nik’ul jun tzalajb’il mo oyil pwaq? Chi yoline kyuk’il tuky’ila.
  • Reúna a toda la clase: ¡B’a’nxi’x! Ja’lo, qo sk’on ti’j jun kyxol kab’e. Anote los resultados en el pizarrón.

Xjelb’itz ex kyujsab’il xnaq’tzb’il

Durante la clase, observe las habilidades de los niños para conversar sobre la decisión que deben tomar, con vocabulario y enunciados nuevos. Note si usan las palabras indicadas (tnejil, qu’mtzun...). Si tienen dificultades, tome unos minutos para mostrar y explicar cómo lo deben hacer.

Q’ij 3 B’itz (K’loj yol ex k’asul tzalajsb’il)

Tiempo Azul.png
20 minutos
Herramientas Azul.png
Una canción (puede ser la incluida en esta clase. También, puede incluirle cambios).

Aj tqe xnaq’tzb’il

  • Diga a sus estudiantes: Ok qo b’itzal jun b’itz. Aqine’ kxel nq’ama’ne jun txolyol aqe’tzune ok chi b’itzale mo sch’ile aju t-xol lu. Jun yeky’b’il: in chin b’itzane: at qe txkup/jil tb’anil ok chi xel xq’uqet aqe’tzune ok chi b’itzale mo sch’ile: nchi najan toj k’ul ex ok chi xel xq’uqet. Aj tel kyb’i txkup/jil kwel qyek’u’n iltzeb’. Jun yeky’b’il: aj t-xi qq’ama’n b’alun, kxel qb’incha’n iktzun se’n jun b’alun. Ma chi b’ente, qtzyunx...


Xjelb’itz ex kyujsab’il xnaq’tzb’il