Nan Liy ex tanmi nan tx’otx’
Jun maj, atitaq jun nan xu’j Liy tb’i. I itz’ji jwe’ tal, ox txin ex kab’ q’a’. Atzun tchmil nan Liy xi’ aq’unal toj jun nim tnam. Tzaj sama’n nim kypwaq tu’n ttzaj kylaq’on tb’el kywa’. Tu’n ttzaj kylaq’on kyq’a’nb’il. Tu’n tchjet ti’chaq ma tzaj qanin kye k’wal toj jaxnaq’tzb’il. Atzun nan Liy, xi’ iq’il kypwaq toj k’ub’il pwaq. Atzun pwaq, mixti’ ajb’en te loq’b’il tb’el kywa’ k’wal. Noq nim kypwaq k’wal xi’ q’o’n aj kyxi’ toj jaxnaq’tzb’il. Nim tzeqb’aj tzaj kylaq’on. Mixti’ ajb’en pwaq toj tb’anilxix.
Atzun Liy kyuk’il tal, nim tz’is nkub’ kyxo’ntaq twi’ kype’n. Ex nkub’ kyxo’n tz’ij toj jaxnaq’tzb’il. Nkub’ kyxo’n tz’ij toj b’e, toj nima’ ex twitz tx’otx’. Pon jun q’ij, i jaw yab’ti tal nan Liy. In chyo’ntaq kyk’u’j ex mixti’tl nchi wa’ntaq. Tzaj nim b’is kyi’j ex oje chi oq’. Tzaj nan Liy, i xi’ tiq’in tuk’il jun q’anil. Nim xi’ kyb’etin, i kanin toj jun chq’ajlaj. Xi’ kyka’yin jun qnan wit’likub’ ex intaq oq’. Xi tqanin nan Liy te. -Ti’tzan nkub’ toq’jena nan?-, -Nimxix nchin oq’e. Aqinweya tx’otx’, chiju. Nim nchin kub’ kyajine. Nim wale nkub’ b’iyon. Nim nchin kub’ lukine. Ex nim nchin b’aj kyajene tuk’il tz’is. Ma chi b’aj yajin ta’l nwitze. Xi’tzan tqanintl Liy –Alkyeqe’tzun tala ex alkyeqe’ ta’l twitza?-, -Aqetzun waljiye kykyaqilx ch’uq txkup. Aqe waljiye kykyaqilx ch’uq tze’. Atzun ta’l nwitzjiye aju a’.
Atzun teya Liy, ex qe’ tala, ex nim nchin kub’ kyajine. Jalo, q’aninqe’xa tala. Ok chi b’antel. Oktzun kyb’ant, q’umanxa kye: mi’ chi loq’ntl kytzeq. Mi’ chin kub’ kyajintle tuk’a nim tz’is. Xi’ Liy q’anilkye tal. Nchi b’antku’ ex xi kyq’uman: ma japon b’aj tyol qnan tx’otx’. Jala, mi’ tz’etz qlaq’ontl qtzeq ex mi kub’ qxontl tz’is. -Axlo b’a’n-. Chi chi tal Liy, ex xi kyq’uma’ntl kyeqe’ txqantl k’wal. Mixti’ tzaj kyloq’ontl kytzeq. Mixti’ kub’ kyxontl tz’is. Xi kyq’uman kyeqe’ txqantl k’wal: Iltzun ti’j tun tok qk’ujlan tanq’ib’il ex tchwinqlan nan tx’otx’.
Concepción Tutuapa, San Marcos
