Cambios

Ir a la navegación Ir a la búsqueda
Busca en cnbGuatemala con Google

Página creada con «{{Título}} {{Navegador manual interactivo sub}} Archivo:Lección 20.png|RIGHT|30%|miniatura|[[Material interactivo de lenguaje ora-Mam/Ilustraciones/Lección 20|<span st...»
{{Título}}
{{Navegador manual interactivo sub}}
[[Archivo:Lección 20.png|RIGHT|30%|miniatura|[[Material interactivo de lenguaje ora-Mam/Ilustraciones/Lección 20|<span style="font-size:15px; margin-top:20px; width:100%; padding:5px; border-radius: 2px; color:#953E07">'''ver las ilustraciones de esta lección'''</span>]]]]
{{Tabla de contenido}}
==Q’ij 1 Kyxe’l tq’ama’n ti’ kyb’ajel (Yolil, b’il ex yeky’il tqanil)==
{{Plantilla:Material interactivo tiempoA
|tiempo=30 minutos
}}
{{Plantilla:Material interactivo recursosA
|recursos=Una flor, un árbol cercano a la clase. Si es posible, fotos de las partes planas del planeta Marte
}}
===B’inchb’il===
*Todavía no muestre el cartel. Tape con un pedazo de papel cada uno de los cuatro dibujos.
*Diga a sus estudiantes: Na’ntza kye ajxnaq’tzanjtz ex toj juntl nqo knon tze’n tun qyolin toj tumel tky’iqe tx’qantl xjal… ¡Aju’ nqoyolin toj tumel, nimxix toklen toj qchwinqlal!
===Aj tqe xnaq’tzb’il===
*Muestre la flor. Luego, diga: Kyka’yinxe jun b’ech lu, kyka’yinxe jun tze, atitzunlo b’ech ex tze kyoj txqantl tuk’a '''tx’otx’'''? chiky’b’antza ch’i’n (si hay alguno cerca del aula).
*Diga: Kakab’ kyb’ete ex kytzaq’wentza, kyajb’ile tu’n kynajane toj juntl tuk’a '''tx’otx’'''?
*Muéstreles el primero de los cuatro dibujos del cartel y diga: Kyka’yinxe jun tilb’ilal ex kytzaq’wentza: Ti’tzan ntzaj kyka’yine ti’j tilb’ilal lu?
*Deles 1 minuto para pensar. Luego, diga: Kytzyunxe tu’n tuyol: toj tilb’ilal nxi nka’yine... Deje que 6 o 7 estudiantes contesten.
*Diga: Kyka’yinxe tilb’ilal, ntzaj tyek’u’n ttzajlen qe b’ib’etz kjawel nu’jine kyeye. “Aju Chep intoq b’isun, tkyaqil '''q’ij''' intoq xi tka’yin aqe’x ẍkanul, b’ech ex qe’ tze. Tkyaqil '''q’ij''' aju’ tyaya intoq jaw tu’jin b’ib’etz; naqtzun aju’, atitoq jun twitziky’: tajtoq tu’n t-xi’ toj juntl tuk’a '''tx’otx’'''.”
*Destape el segundo dibujo y diga a los estudiantes: Kakab’ kyb’ete ex kytzaq’wentza: ti’tzan in b’aj toj tilb’ilal lu? Ti’tzunlo ok b’ajel toj b’ib’etz? Deje que los estudiantes conversen.
*Después de tres minutos, diga: Aju tilb’ilal lu ntzaj tyek’un tz’aqsb’il la’j. Kjawel nu’jine kyeye: “ati jun maj b’aj jun tu’mel nya junx txilen: pon jun ti’jxi twitz '''tx’otx’''' aju '''tb’i''' Zed. Zed '''kyaq''' ti’j ex atitoq jun twitz nimin/matij twitz juntl witzb’aj. Aju Chep xi tqani’n teju Zed tu’n t-xi q’i’n toj juntl tuk’a '''tx’otx’''' extzun b’a’n chitzun, naqtzun aju’ tnejil tajtoq tu’n tkub’ tka’yin ti’chaq/ti’xti twitz '''tx’otx’'''. Atzun Zed kub’ tka’yi’n ti’jile ex xi tq’o’n xjel: ti’tzan junjun ti’chaq/ti’xti’ q’an chi ka’yin? b’ech qe’, xi ttzaq’we’n Chep. Miẍti’qe toj weye tuk’a '''tx’otx’''', tzaj tq’ama’n Zed”.
*Destape el tercer dibujo y diga a los estudiantes: Kytzaq’wentza: ti’tzan nb’aj toj tilb’ilal? Ti’tzan ok b’ajel toj b’ib’etz? Deje que los estudiantes conversen.
*Después de tres minutos, diga: Aju tilb’ilal ntzaj tyek’un tz’aqsb’il b’ib’etz ok jawel nu’jine kyeye. “Aju Zed tzaj tq’o’n junmajtl xjel: ti’qetzun ti’chaq cha’xqe ex nimin/matij kywe’? Qe’ tze… miẍti’tzun toj teya tuk’a tx’otx’?, xi t-xjelu’n Chep. Mi’n miẍti’ jun k’ul, chitzan Zed. Extzun, tkyaqil kyaq ka’yin. Ti’qetzun ti’chaq nimin/matij ẍkak chi ka’yin?, xi’ t-xjelu’n Zed atzun Chep xi tmojtza’n: ẍkanulqe’. Nchi ok nka’yine tkyaqil q’ij. Atzunju Zed tzaj tla’jin te Chep qa toj te tuk’a tx’otx’ miẍti’qe ẍkanul ex miẍtiqe witz. Aya tb’anilxi’x ttena qu’n ati teya tb’ech, ttze ex ẍkanul. Yajxi, xi t-xjelu’n: Ma b’enta tu’n txi’ya toj weye tuk’a tx’otx’?”
*Destape el cuarto dibujo y diga a los estudiantes: Kytzaq’wentza: ti’tzan nb’aj toj tilb’ilal? Se’n ok ela b’aj ttxa’n b’ib’etz? Deje que los estudiantes conversen.
*Después de tres minutos, diga: Aju tilb’ilal ntzaj tla’jin aj tel b’aj b’ib’etz ok jawel nu’jine kyeye. “Atzun Chep jaw ximan ex kub’ t-xima’n tu’n mi’n txi’. Yajxi’, jaw ti’n jun b’choj b’ech ex xi’ toyi’n te tyaya. Kub’ qe b’il jun la’j in jaw tu’jin tyaya. Axtzun kmoju, nlob’titoq kyi’j b’ech, tze ex qe ẍkanul. ¡Inxi’xtoq tzalaj!”
*Corrija la pronunciación, cuando sea necesario.
===Xjelb’itz ex kyujsab’il xnaq’tzb’il===
Durante la clase, observe quiénes participan y quiénes no lo hacen. Observe las interacciones en parejas para conocer sus habilidades en la formación de enunciados completos y para pronunciar bien las palabras. Escuche si usan bien los tiempos verbales. Motive la participación de todos; cuide que participen tanto los niños como las niñas.

==Q’ij 2 ex 3 Kyxe’l tq’man jun b’ib’etz (Nqob’in, yolil ex b’inchal)==
{{Plantilla:Material interactivo tiempoA
|tiempo=30 minutos
}}

===Aj tqe xnaq’tzb’il===
<div style="width: 20%; border-radius: 10px; padding:5px; border: 3px dotted #293A8B; background: #C4C4FF; float:right; clear:right"><center><span style="font-size:15px;">'''K'loj yol'''</span></center>
[[Archivo:Letras mam.png|70px|right]]
Kyaq Rojo<br>
Kyaqche’w Marte<br>
Leq’chiche’w Saturno<br>
Ninch’ew Venus<br>
Q’ij Sol/día<br>
Tb’i Nombre
</div>
*Diga: Kakab’ kyb’ete. Kyq’amantze jun la’j ktzajel anq’in kyi’j tilb’ilal twitz slew u’j. Tetzun lu, ok ajb’el junjun tilb’ilal nk’u’n tten. Ex ok ajb’el junjun yol tu’n tiky’x ti’j jun xim ti’j juntl, iktzan: tnejil, yajxi’, qu’mtzun, extzun. Ok xel nq’one’ jun yeky’b’il: tnejil aju Chep ma’toq sikyti tu’n tok tka’yi’n aqe’x ti’chaqju’ junjun q’ij. Tajtoq tu’n t-xi toj juntl tuk’a '''tx’otx’'''. Extzun pon jun ti’jxatx’otx’ aju '''tb’i''' Zed... yajxi, aju Chep xi tyek’un txqan ti’chaq/ti’xti’, iktzan qe’ tze ex b’ech ex qe witz, aqe’ lu miẍti’ toj tuk’a '''tx’otx’ '''te Zed. Ma b’aj...
*Diga: Ja’lo, kab’e kyb’et ok tzajel kyla’jin la’j kywitz txqantl. Extzan kab’ kyb’et ok chi iltzeb’il ti’j nxi kyq’ama’n kyuky’il.
*Solicite: Ja’lo, kakab’ kyb’ete, kynab’linkse ti’tzan o b’aj yajxi ti’j yeky’il toj tkyaji’n tilb’ilal. Jun yeky’b’il: noq junjun maj aju Zed ul anj twitz '''tx’otx’''' ka’yil junmjatl Chep. Chep...
===Xjelb’itz ex kyujsab’il xnaq’tzb’il===
Durante la clase, observe las habilidades de los estudiantes para recordar el relato que escucharon y cómo aportan vocabulario y enunciados nuevos. Observe sus habilidades para continuar el cuento. Note si usan las palabras indicadas (tnejil, extzun...). Si tienen dificultades, tome unos minutos para mostrar y explicar cómo lo deben hacer.

==Q’ij 3 Tq’ojq’ojal saqchab’il (Tq’ojq’jal)==
{{Plantilla:Material interactivo tiempoA
|tiempo=10 minutos
}}

===Aj tqe xnaq’tzb’il===
*Identifique uno o dos sonidos que puedan ser difíciles para los estudiantes. Por ejemplo, el sonido tx/, como txun, txin, txol; y el sonido /tx’/ como en tx’yol/xul, tx’emil, '''tx’otx’'''.
*Diga a los estudiantes: Ok qo saqchal tu’n tkanet aqe’ yol tu’n /tx/ ex /tx’/ toj la’j. Ok okel jun chojb’il ti’j junjun tq’ojq’ojal /tx/ ex kab’, ti’j tq’ojq’ojal /tx’/.
*Diga a los estudiantes: Aj tjaw tu’jina la’j, kyq’inktza kyq’ob’e’ tuky’il jun twi’ q’ob’aj aj txi nq’ama’ne jun yol tuky’il / tx/ ex kab’e twi’ q’ob’aj aj t-xi nq’ama’ne jun yol tuky’il /tx’/. Qa at jun ma jaw ti’n tq’ob’ ok qo ojlal ex qkyaqil ok xel qq’ama’n qa b’a’n tten. Aqine’ kwel ntz’ib’ine chojb’il toj tz’lantz’ib’.
*Lea el cuento (tiene marcadas las palabras con r y rr para facilitar la tarea):
*:Aju Chep intoq b’isun. Tkyaq’il q’ij nxi tka’yintoq aqe’xju ẍkanul, b’ech ex tze. Tkyaqil q’ij, aju tyaya in jaw tu’jin b’ib’etz; naqtzun aju’, attoq jun twitziky’: tajtoq tu’n t-xi’ toj juntl tuk’a tx’otx’. Zed ati jun maj b’aj jun tu’mel nya junx txilen: ul jun ti’jxa tx’otx’ aju tb’i Zed.
*:Zed kyaq ti’j ex atitoq jun twitz nimin/matij twitz juntl witzb’aj. Aju Chep xi tqani’n teju Zed tu’n t-xi q’i’n toj juntl tuk’a tx’otx’ extzun b’a’n chitzun, naqtzun aju’ tnejil tajtoq tu’n tkub’ tka’yin ti’chaq/ti’xti twitz tx’otx’. Atzun Zed kub’ tka’yi’n ti’jile ex xi tq’o’n xjel: ti’tzan junjun ti’chaq/ti’xti’ q’an chi ka’yin? b’ech qe’, xi ttzaq’we’n Chep. Miẍti’qe toj weye tuk’a tx’otx’, tzaj tq’ama’n Zed”.
*:“Aju Zed tzaj tq’o’n junjmajtl xjel: ti’qetzun ti’chaq cha’xqe ex nimin/matij kywe’? Qe’ tze… miẍti’tzun toj teya tuk’a tx’otx’?, xi t-xjelu’n Chep. Mi’n. miẍti’ jun k’ul, chitzan Zed. Extzun, tkyaqil kyaq ka’yin. Ti’qetzun ti’chaq nimin/matij ẍkak chi ka’yin?, xi’ t-xjelu’n Zed atzun Chep xi tmojtza’n: ẍkanulqe’. Nchi ok nka’yine tkyaqil q’ij. Atzunju Zed tzaj tla’jin te Chep qa toj te tuk’a tx’otx’ miẍti’qe ẍkanul ex miẍtiqe witz. Aya tb’anilxi’x ttena qu’n ati teya tb’ech, ttze ex ẍkanul. Yajxi, xi t-xjelu’n: ma b’enta tu’n txi’ya toj weye tuk’a tx’otx’?”
*:Aju Chep kub’ t-xima’n ch’i’n ex b’ant ti’j tu’n mi’n t-xi’. Yajxi’ jaw tsk’o’n jun b’choj b’ech ex xi toyi’n teju tyaya. Kub’ qe b’il la’j jaw tu’jin te. Tex kmoj lu, intoq lob’ti kyi’j b’ech, qe’ tze ex qe’ ẍkanul. ¡inxi’xtoq tzalaj!”
*Diga: Ja’lo qo xpich’un alkye qe yol xchi kanet toj la’j. (Lea las del pizarrón) ex qq’amanx junjuntl yol toj jaxnaq’tzb’il ex toj qchwinqlal, jun yeky’b’il, q’a’jtz’ib’. (Anótelas en el pizarrón).
===Xjelb’itz ex kyujsab’il xnaq’tzb’il===
Durante la clase, observe si los estudiantes están participando y produciendo sonidos. Retroalimente cuando sea necesario.

==Q’ij 4 itz-iltzeb’ (Nqob’in, yolil ex b’inchal)==
{{Plantilla:Material interactivo tiempoA
|tiempo=20 minutos
}}
{{Plantilla:Material interactivo recursosA
|recursos=8 círculos de papel o cartulina con el nombre de un planeta y un círculo más grande con la palabra Sol (preferentemente de color amarillo). A continuación, se presenta un ejemplo.
}}
===B’inchb’il===
===Aj tqe xnaq’tzb’il===
===Xjelb’itz ex kyujsab’il xnaq’tzb’il===
30 170

ediciones

Menú de navegación